Zamoyski, Władysław Stanisław

Polityk, generał. Jako dziecko mieszkał w majątku swojego ojca, Stanisława Kostki Zamoyskiego, na Podzamczu, a następnie w Wiedniu. W 1809 r. rodzina Zamoyskich wróciła do Podzamcza, a w 1810 r. osiadła w Warszawie. Młody Władysław często zmieniał miejsce zamieszkania: przebywał zarówno w Warszawie, jak i Krakowie czy Podzamczu, a następnie w Genewie i Berlinie. Początkowo odbierał edukację domową, później uczęszczał na pensję i na kursy akademickie (z filozofii), ostatecznie zaś zdecydował się na zawód wojskowego. W 1828 r. został mianowany adiutantem wielkiego księcia Konstantego. Podczas powstania listopadowego brał udział w negocjacjach między Konstantym a Radą Administracyjną. Próbę wyjaśnienia jego roli w tych wydarzeniach stanowi tekst Niektóre szczegóły z Powstania Narodu Polskiego w roku 1830. Zebrane z różnych źródeł autorstwa Cecylii Działyńskiej, siostrzenicy Zamoyskiego. Stanął po stronie powstańców, został adiutantem generała Jana Skrzyneckiego i otrzymał Order Virtuti Militari za postawę w pierwszej bitwie pod Wawrem. Po klęsce powstania udał się na emigrację, gdzie związał się z Adamem Jerzym Czartoryskim i środowiskiem Hotelu Lambert. Starał się zjednać zagraniczną opinię publiczną dla sprawy polskiej. Był działaczem Związku Jedności Narodowej i Towarzystwa Monarchicznego Trzeciego Maja. Brał udział w wydarzeniach Wiosny Ludów, organizując polską formację militarną na terenie Włoch, a następnie działając na terenie Węgier. W 1852 r., otrzymawszy dyspensę od papieża, poślubił swoją siostrzenicę, Jadwigę Działyńską. Podczas wojny krymskiej walczył po stronie tureckiej i współpracował z sułtanem w celu utworzenia polskiej formacji, do której mogliby przechodzić Polacy walczący w wojsku rosyjskim. W 1857 r. wrócił z Turcji do Paryża, gdzie zaangażował się w działalność czasopisma „Wiadomości Polskie”. Po wybuchu powstania styczniowego lobbował na rzecz Polski wśród polityków brytyjskich i francuskich.