publikacje

Wróć do listy

Antonina Sokolicz

Antonina Sokolicz urodziła się 13 czerwca 1879 r. w Szczerbowie, pow. łaski, woj. łódzkie w rodzinie Antoniego Chlewskiego i Elżbiety Marii z domu Gaernerów. Początkowo naukę pobierała w domu, potem była uczennicą 7-klasowej pensji prywatnej Jezierskiej w Łodzi, którą ukończyła w 1896 r. Po ukończeniu szkoły pracowała jako nauczycielka w prywatnych domach w Łodzi. Jednocześnie uczyła się w szkole dramatycznej znanego artysty dramatycznego, Kopcińskiego, którą ukończyła w 1899 r. Następnie wstąpiła do teatru. Występowała w prowincjonalnych teatrach dramatycznych w Busku, Kaliszu, Piotrkowie, Płocku, Lwowie, Poznaniu, Kijowie, Mińsku. W trakcie swej kariery artystycznej zetknęła się w 1902 r. w Radomiu z ruchem socjalistycznym i wkrótce wstąpiła do PPS. Działalność polityczno-społeczna szybko zdominowała jej życie. W czasie rewolucji 1905 r. została aresztowana i osadzona w Suwałkach. Dzięki staraniom ojca i p. Patka udało się ją wydobyć z więzienia, ale musiała wyjechać za granicę. Przebywając w Krakowie, Lwowie, Zakopanem stykała się z ówczesną „emigracją” z kongresówki (poznała m.in. Lenina). Pisała artykuły do prasy socjalistycznej i broszur propagandowych oraz drobne utwory sceniczne.

W 1908 r. rozpoczyna studia z zakresu historii i nauk społecznych na paryskiej Sorbonie. W 1912 r  wraca do kraju i coraz częściej próbuje swych sił w pracy literackiej, gł. utwory sceniczne przepojone ideami społecznymi („Ikarzątko”, „Zerwała się burza”). Po wybuchu wojny w 1914 r. zostaje wysłana do Warszawy jako kurierka Legionów. Wkrótce wyjeżdża do Rosji, gdzie pozostaje do 1918 r. Porzuca teatr i oddaje się pracy społecznej wśród Polaków w całej Rosji i Syberii. Rewolucja bolszewicka wywiera na nią ogromny wpływ, co skutkuje rewizją jej poglądów politycznych. Pisze broszurę o J.Piłsudskim (wyd. w Kijowie), studium o Żeromskim (wyd. w 1925 r.). Współpracuje przy wydaniu dzieł Lenina w jęz. polskim.

Po powrocie do kraju wychodzi za mąż za inż. Ludwika Merkla i zamieszkuje w Warszawie. Teraz całkowicie poświęca się pracy literackiej („Pięść”). W 1923 r. wyjeżdża do Ameryki, gdzie nawiązuje kontakt z Uptonem Sinclairem, którego dzieła potem tłumaczy na język polski (ok. 20 dzieł, m.in.: „Grzęzawisko”, „Sylwia”, „Boston”, „Socjalizm na raty”, „Nafta”). Pisze także swoje powieści (pod pseudonimami Artur Tucholski, E.M. Gaertner): „Cysarskie cięcie”, „Świat twardych ludzi”, „Porywy”.

W okresie rządów sanacyjnych była dwukrotnie aresztowana i więziona na Pawiaku w Warszawie.

Wybuch wojny zastał ją w Warszawie (wrażenia swoje opisała w pamiętniku). W 1941 r. umiera jej mąż, co bardzo przeżywa. W dniu 28.04.1942 zostaje aresztowana przez Gestapo i osadzona na Pawiaku, skąd 28.11.1942 zostaje wywieziona do Oświęcimia. 20.12.1942 zostaje tam zamordowana.

Życiorys został opatrzony uwagą Ireny Szczypiorskiej z dn. 23.11.1959 r, uzupełniającą kilka faktów z życia Antoniny Sokolicz.

 

Drugi Życiorys  zawiera dodatkowe informacje:

W latach 1906-08 Sokolicz przebywa w Krakowie

Po powrocie z Rosji do kraju organizuje teatr robotniczy „Lutnia” i pracuje na Uniwersytecie Ludowym do 1923 r. W 1922 r. kandyduje do senatu z listy Związku Proletariatu Miast i Wsi.

W 1923 r. zostaje wysłana do Ameryki z polecenia Sekcji Polskiej przy Kominternie. Prowadzi pracę oświatowo-polityczną w USA i Kanadzie.

Po powrocie do kraju jest jedną ze współzałożycieli Wydawnictwa „Książki” i prowadzi pracę oświatowo-kulturalną w Zw. Klasowych Zawodowych.

Autor/Autorka: 
Współautorzy: 
Miejsce powstania: 
s.l.
Opis fizyczny: 
mps., 5 k. luź.; ; 30 cm
Postać: 
luźne kartki
Technika zapisu: 
maszynopis
Język: 
Polski
Miejsce przechowywania: 
Dostępność: 
tak
Data powstania: 
2026
Stan zachowania: 
dobry
Sygnatura: 
1473/385/IV t.1, Mf 2611
Tytuł kolekcji: 
Akta Antoniny Sokolicz-Merkel
Uwagi: 
W teczce znajdują się dwa życiorysy Antoniny Sokolicz niewiadomego autorstwa. Jeden z nich opatrzony jest uwagami Ireny Szczypiorskiej.
Słowo kluczowe 1: 
Słowo kluczowe 2: 
Słowo kluczowe 3: 
Nośnik informacji: 
papier
mikrofilm
Gatunek: 
biografia/życiorys