publikacje

Wróć do listy

Drobne wspomnienia konspiratora

Olga Stande ujawnia, co skłoniło ją do napisania wspomnień – przeczytawszy wiele relacji z wydarzeń, w których brała udział, uznała, że inaczej pamięta niektóre zdarzenia. „Może warto zanotować tę inną wersję danego wydarzenia” – stwierdziła. W swoich wspomnieniach przedstawia przede wszystkim pracę w Polskiej Partii Socjalistycznej – Wolność Równość Niepodległość (PPS-WRN) w Krakowie, którą rozpoczęła w 1943 r. Polegała ona na prowadzeniu nasłuchu radiowego oraz redagowaniu pisma PPS-WRN „Naprzód”. Nasłuch radiowy był jej pierwszą pracą konspiracyjną, słuchała przede wszystkim radia BBC, od razu stenografowała, notatki natychmiast przepisywała, kładła się spać na dwadzieścia pięć minut, budziła się na następne wiadomości. Praca ta odbywała się w nocy. Rano jej notatki były przekazywane dalej (nie podaje, komu). Informuje, że inicjatywa ta – Krakowska Agencja Radiowa (KAR) – była finansowana przez Delegaturę Rządu; serwis informacyjny służył redaktorom różnych gazet i kierownictwom partii.

Autorka przybliża charakter działalności konspiracyjnej wśród młodych ludzi, którzy znali jej zasady, ale nie do końca ich przestrzegali (np. swobodnie przekazywali sobie informacje, o których powinno wiedzieć wąskie grono osób). Opisuje też przygody konspiratorów w czasie akcji: autorka została zatrzymana przez żołnierzy z teczką pełną bibuły, w której był też chleb; zamek do teczki zaciął się, żołnierz włożył rękę do środka, wymacał chleb – pozwolono jej odejść. Stande zamieszcza we wspomnieniach podobne historie, które skończyły się szczęśliwie dla ich uczestników. Wymienia osoby, z którymi współpracowała: Jadwigę Rysiewicz (ps. Zośka), współlokatorkę, oraz jej brata, Adama Rysiewicza (ps. Teodor). W bardzo ciepłych słowach wspomina ich matkę, Genowefę Rysiewicz, która w swoim domu w Jeżowie (Sądeckie) ukrywała ludzi i dostarczała do Krakowa produkty spożywcze. Pisze też o Adamie Uziębło (ps. Maciej) – pomysłodawcy i organizatorze KAR.

Stande wspomina też, że właścicielka mieszkania, od której wynajmowała pokój, ukrywała żydowską dziewczynkę, o czym dowiedziała się przypadkowo. Rodzice dziecka przeżyli okupację. Po wojnie zabrali je do siebie. Opisuje także pracę w firmie Herman Briegnt, Honig, Wild, Geflügel – rozlewni miodu.

Autor/Autorka: 
Redakcja: 
Organizacja/Partia: 
Miejsce powstania: 
Łódź
Opis fizyczny: 
11 k. ; 29 cm.
Postać: 
kartki w okładkach
Technika zapisu: 
maszynopis
Język: 
Polski
Dostępność: 
dostępność do celów badawczych
Data powstania: 
1955
Stan zachowania: 
dobry
Sygnatura: 
akc. 17358
Uwagi: 
Maszynopis sporządzony czarnym tuszem na pożółkłym papierze. Do zasobu dołączony jest list Anieli Uziembło, córki Adama Uziembło do Biblioteki Narodowej: w nim trochę danych biograficznych na temat Olgi Stande. W liście ponadto zostały wymienione wydawnictwa, w których wykorzystano wspomnienia Olgi Stande: Edward Hałoń, W cieniu Auschwitz; Edward Hałoń, Polska Partia Socjalistyczna w czasie wojny i po wojnie; Aniela Uziembło, Kanwa i na kanwie..
Słowo kluczowe 1: 
Słowo kluczowe 2: 
Słowo kluczowe 3: 
Osoba, której dotyczy treść: 
Główne tematy: 
Polska Partia Socjalistyczna – Wolność Równość Niepodległość (PPS-WRN) w Krakowie i okolicach, konspiracja, młodzież zaangażowana w konspirację, Krakowska Agencja Radiowa
Nazwa geograficzna - słowo kluczowe: 
Zakres chronologiczny: 
Od 1943 do 1944
Nośnik informacji: 
papier
Gatunek: 
pamiętnik/wspomnienia