publikacje

Wróć do listy

Kartki z raptularza, T. 4

Tom czwarty dziennika Zofii Reutt-Witkowskiej obejmuje okres od 28 grudnia 1915 do 5 listopada 1916 r. i stanowi bezpośrednią kontynuację poprzedniego zeszytu. Autorka opatrzyła tekst notatkami z lat późniejszych, zazwyczaj zapisane one zostały niebieską kredką. Niektóre fragmenty są podkreślone kredką lub przekreślone piórem (autocenzura). 

Kolejne miesiące wojenne upływały pod znakiem problemów rodzinnych, zwłaszcza finansowych, a także zdrowotnych Zofii: „Byłam u dr E. Kazał mi jeść, jeść i jeść. Ale zaprawdę, jeśli u nas od czasu do czasu jeść można, trudniej daleko trawić” (s. 11). Autorka kontynuowała opis swoich romantycznych uczuć do Eugeniusza Jegorowa, nauczyciela literatury rosyjskiej, z którym nie miała kontaktu od 1914 r. („A czego się lękam – co mi po nocach serce lodowatą dłonią ściska, to myśl, żeś zginął, że nie będę miała nawet mogiły twojej, u której bym straż pełniła w dni jesieni mojej”, s. 250). Plany matrymonialne znajomych Zofii, w tym m.in. Janiny Serkowskiej (Morawskiej) oraz jej własna samotność skłoniły ją do snucia obszernych rozważań na temat związków, miłości, zamążpójścia, a w tym również nieuświadomienia dziewcząt w kwestiach seksualnych: „Przez brak należytego, poważnego, chłodnego wmyślania się w sprawy seksualne popełniają ludzie bezgranicznie wiele niedorzeczności: zwłaszcza kobiety, niemające ani doświadczenia, ani teorii, wyrosłe pomiędzy starymi pannami a matronami, chlubiące się stopniem ich naiwności, która z czystością właśnie nic a nic wspólnego nie ma” (s. 201). Ponownie wśród zapisków stale obecny jest motyw snu i śnienia, a także ślad ich silnego oddziaływania na autorkę ("Ach, znów mówimy we śnie! I jeszcze bardziej zatruwające mi duszę objawy, o których wprost pisać nie mogę._ Powiem. Kiedy powiem?!!" s. 234)

W dzienniku pojawia się również wątek pracy zawodowej autorki realizowanej poprzez naukę i wychowanie młodych dziewcząt, przede wszystkim w Kole Młodocianych Pracownic pw. św. Róży, prowadzonym przez Katolicki Związek Kobiet Polskich w Warszawie. Obecne są także fragmenty dotyczące pracy nad tłumaczeniem tekstów, głównie rosyjskich dla koleżanki Lili, śpiewaczki oraz opisy uczęszczania na kursy i seminaria związane prawdopodobnie z Uniwersytetem Warszawskim oraz Kursami Pedagogicznymi dla Kobiet pod kierunkiem Jana Miłkowskiego. W odniesieniu do referowania pracy nad własną twórczością literacką odznacza się w rękopisie coraz częściej zainteresowanie bajkami. Ten okres jest także silnie naznaczony wpływami Norwida („Wyspiański jest nędzarzem w porównaniu z Norwidem: cierpi na słów nadmiar, godzących w bolesność pustki”, s. 138), a na ostatnich kartach pojawia się także zainteresowanie Nad Niemnem Orzeszkowej; Autorka utożsamia się z postacią Marty Korczyńskiej.

Miejsce powstania: 
Warszawa
Opis fizyczny: 
137 k ; 21 cm
Postać: 
zeszyt
Technika zapisu: 
rękopis
Język: 
Polski
Miejsce przechowywania: 
Dostępność: 
dostępny dla czytelników
Data powstania: 
Od 1915 do 1916
Stan zachowania: 
dobry
Sygnatura: 
BK 12342/4
Uwagi: 
Zeszyt w linie, okładka zniszczona. Notatki prowadzone czarnym i niebieskim tuszem, przekreślenia niebieską i czerwoną kredką oraz czarnym piórem. Wiele notatek ołówkiem, część nieczytelna. Na stronie tytułowej cytat w języku polskim i niemieckim. Tekst w językach: polskim, niemieckim, francuskim, angielskim, rosyjskim. Wklejone drobne wycinki z prasy. Ostatnie strony zeszytu poświęcone opisom wydatków: garderoba wiosenna, letnia, roczna) i informacjom o pożyczonych książkach.
Słowo kluczowe 1: 
Słowo kluczowe 2: 
Słowo kluczowe 3: 
Główne tematy: 
marzenia senne, interpretacja snów, stosunek wobec małżeństwa, edukacja seksualna przed wojną, stosunek do seksualności, relacje męsko-damskie, twórczość literacka kobiet, I wojna światowa, samokształcenie, praca przekładowa, kobiety tłumaczki
Nazwa geograficzna - słowo kluczowe: 
Zakres chronologiczny: 
Od 1915 do 1916
Nośnik informacji: 
papier
Gatunek: 
dziennik/diariusz/zapiski osobiste