publikacje

Wróć do listy

O „rozłamie” w Kole Warszawskim Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego. Wrzesień 1915 -sierpień 1916

Autorka opisuje genezę i przebieg tzw. „rozłamu” w Kole Warszawskim Ligi Kobiet Pogotowia Wojennego (LKPW), który trwał od września 1915 r. do sierpnia 1916 r. Rozdźwięk, o którym mowa powstał w Zarządzie Głównym Ligi warszawskiej, na skutek działań dwóch spośród trzech członków Zarządu: Izabeli Moszczeńskiej i Heleny Ceysingerówny (3. członkiem była, opisująca te wydarzenia, Joanna Nieniewska), dążących do uzależnienia Ligi Kobiet, wbrew jej statutowi, od Naczelnego Komitetu Narodowego (NKN), prowadzącego politykę proaustriacką.

Nieniewska, jako jedna z założycielek (obok ww. Moszczeńskiej i Ceysingerówny), przypomina o genezie powstania LKPW, powołując się na odezwę do Narodu z grudnia 1912 r. wydaną przez Tymcz. Komisję Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych. Pierwszym punktem statutu powstałej w 1913 r. LKPW była walka z najazdem rosyjskim jako pierwszy etap do zrealizowania idei niepodległości. Oczywistym było, iż LKPW od pierwszych chwil swego istnienia związana będzie z ruchem niepodległościowym skupionym wokół Józefa Piłsudskiego, zachowując jednocześnie niezależność organizacyjną. Nieniewska opisuje dalszy przebieg wypadków, które doprowadziły do „rozłamu” w Lidze. Powstanie NKN w 1914 r. z udziałem Piłsudskiego początkowo wzbudziło nadzieję na wzmocnienie ruchu niepodległościowego. Liga wysyła do Krakowa swoją delegatkę, przewodniczącą Zarządu Głównego, Izabelę Moszczyńską, która wraca ze swej misji do Warszawy po ponad roku (17 sierpnia 1915 r.). W międzyczasie Liga realizuje swoje zadania programowe w zakresie służby pomocniczej dla Legionów. W sprawozdaniu delegatki brakowało jednak informacji dotyczącej ostatecznie negatywnego ustosunkowania się J. Piłsudskiego do NKN. A w najbliższych dnia okazało się, że w łonie Zarządu Głównego czają się obce ideowo poglądy, zmierzające ku odchyleniu organizacji od jej statutowych założeń. Dnia 4. Września 1915 r. Zarząd głosami Moszczyńskiej i Ceysingerówny, bez jakiejkolwiek dyskusji na ten temat na forum ogólnym, zdecydował o podporządkowaniu Ligi władzy naczelnej Departamentu Wojskowego NKN. Nieniewska w ramach protestu wystąpiła z Zarządu, chcąc w ten sposób uniemożliwić realizację tych planów ze względów formalnych. Jednak to nie przyniosło pożądanego skutku. W grudniu 1915 r. dochodzi do podziału na dwa niezależne od siebie Koła: A (grupa zespolona z Dep. Wojsk.) i B (grupa wierna pierwotnemu statutowi z 1913 r.). Dopiero na Zjeździe wszystkich Kół Ligi w Piotrkowie, który odbył się 25 sierpnia 1916 r. nastąpił znaczący przełom w tej sprawie, kiedy to grupa NKN-owa znalazła się w zdecydowanej mniejszości, a cały Zjazd wyraził pełne uznanie dla  warszawskiego Koła B i zgłosił akces do CKN. Na przewodniczącą Zarządu Głównego wybrano Jadwigę Marcinowską. W ten sposób burza ucichła.

Autor/Autorka: 
Organizacja/Partia: 
Miejsce powstania: 
Warszawa
Opis fizyczny: 
mps. 14 k., luź.; 30 cm oraz rps. 11 k. oraz kopia mps.
Postać: 
luźne kartki
Technika zapisu: 
maszynopis
rękopis
Język: 
Polski
Miejsce przechowywania: 
Dostępność: 
tak
Data powstania: 
1924
Stan zachowania: 
dobry
Sygnatura: 
57/II/176
Tytuł kolekcji: 
Liga Kobiet Polskich
Uwagi: 
Tekst jest w trzech egzemplarzach: pierwszy z nich to maszynopis opatrzony datą 2.04.1929 r., pozostałe dwa (rękopis i maszynopis) mają datę 8.04.1929 r.
Słowo kluczowe 1: 
Słowo kluczowe 2: 
Nośnik informacji: 
papier
Gatunek: 
inne