publikacje

Wróć do listy

Pamiątka z roku 1863 i 1864

Tekst Heleny Ziemiałkowskiej składa się z odpisów listów jej męża Floriana wysłanych z więzienia oraz kopii utworów różnych pisarzy i poetów. Dobór fragmentów obrazuje ideową i historiozoficzną koncepcję autorki, która w ten sposób przedstawia projekt sztuki zarówno uduchowionej, jak i zaangażowanej społecznie. 

Zbiór otwiera cytat pochodzący z dzieła Zygmunta Krasińskiego, w którym życie poety zostało porównane do sytuacji uwięzienia. Następny utwór to Sen Florka w Meran zawierający rozważania nad siłą wyobraźni. Śniący bohater przenosi się w miejsce przypominające zamek w Lobenberg i doświadcza wielu wizji, widzi m.in. siedem gwiazd na północnym niebie, siedem walczących hufców, tajemniczego wędrowca, piękną kobietę unoszącą się do nieba, anioła, łódź dryfującą na morzu. W ostatniej scenie jeden z hufców zwraca się ku zachodowi, a na chorągwi powiewa krwawy napis: Polanie. Kolejna część to list z więzienia Floriana Ziemiałkowskiego, który pisał o poczuciu samotności i tęsknocie, a także o nawiedzających go we śnie wizjach mesjańskich. Przedstawił żonie teorię dziejów Polski, wskazując na zagrożenie ze strony Turków, Mongołów i Rosjan. Utożsamia Wschód z barbarzyńską Azją czyhającą na Europę. Podkreśla konieczność odzyskania niepodległości przez Polskę, która jest przedmurzem chrześcijaństwa i obronnym szańcem zachodniej cywilizacji. Jego zdaniem powstanie styczniowe było słusznym i bohaterskim wyborem. W innych listach Ziamiałkowski zapewnia żonę o swoim przywiązaniu i uczuciach, wspominając szczęśliwe lata ich małżeństwa. Autorka umieściła  w swojej kolekcji także fragmenty utworów Victora Hugo (o mękach Prometeusza), ustęp z Estetyki czyli umnictwa pięknego Karola Libelta (o obecności Boga we wszystkich formach życia) oraz krótką rozprawę O prądach wieku Ludwika Dębickiego. 

W dwóch obszernych tekstach poświęconych imaginacji i działalności artystycznej Helena Ziemiałkowska podkreśliła ozdobną linią fragmenty określające cechy sztuki romantycznej. Wyodrębnione części dotyczą geniusza, który łączy fantazję i natchnienie (przykładem uduchowionego artysty jest malarz Jacques-Louis David), oraz ideału sztuki narodowej, która zdaniem autorki najpełniej realizuje się w muzyce i literaturze (dźwiękach i słowach). Oprócz tego w rozważaniach pojawiają się koncepcje dotyczące wzniosłości i ważnej roli satyry. Ziemiałkowska umieściła w swojej kompilacji krytyczny ustęp dotyczący braku odpowiednich wzorców obywatelskich w dyskursie publicznym i wielu pismach teoretycznych, przywołując przykłady z przeszłości, które znalazła w twórczości Naruszewicza, Czackiego, Staszica i Niemcewicza. Pokreśliła tym samym, że sztuka i sprawy społeczne stanowią nierozerwalną całość.

Autor/Autorka: 
Opis fizyczny: 
92 k. ; 18 cm.
Postać: 
zeszyt
Technika zapisu: 
rękopis
Język: 
Polski
Dostępność: 
dostępny do celów badawczych
Data powstania: 
Od 1863 do 1864
Stan zachowania: 
dobry
Sygnatura: 
Rps I 6447
Uwagi: 
Na niektórych kartach widać ciemne zacieki.
Słowo kluczowe 1: 
Słowo kluczowe 2: 
Słowo kluczowe 3: 
Osoba, której dotyczy treść: 
Główne tematy: 
twórczość, literatura, wyobraźnia, geniusz, historiozofia, Polski, powstanie styczniowe, martyrologia
Zakres chronologiczny: 
Od 1863 do 1864
Nośnik informacji: 
papier
Gatunek: 
pamiętnik/wspomnienia