Pamiętniki z lat 1898–1915

Pamiętniki z lat 1898–1915 to składający się z dwóch zeszytów dziennik, który autorka zaczęła pisać jako osiemnastoletnia panna. W trakcie pisania Matula zmienia stan cywilny, jednak dziennik nie jest podzielony na panieński i małżeński. Otwierający wpis dotyczy śmierci ojca oraz związanych z tym przeżyć dziewczyny i pozostałych członków rodziny. Zapiski są krótkie i dotyczą codziennego życia. Dopiero kiedy pojawia się jej zalotnik, Aleksander Matula, notatki stają się dłuższe. Widać w nich wahanie dziewczyny co do osoby samego Aleksandra. Nie jest ona pewna, czy powinna pozwalać na jego przednarzeczeńskie zaloty, jednak w przeciągu kilku miesięcy Matula oświadcza się i przedstawia ją swoim rodzicom. Przez długi czas w dzienniku dominują zapisy dotyczące życia rodzinnego, sposobów spędzania wolnego czasu, wakacji, perypetii rodzeństwa. Maria opisuje zalotników sióstr, problemy brata. Brak jest politycznych wzmianek, ale pojawiają się odniesienia do wydarzeń publicznych, np. na uwagę zasługuje notatka poświęcona otwarciu teatru we Lwowie 4 października 1900 r.: „.[...] wieczorem pierwsze galowe przedstawienie. Teatr nowy bardzo jest piękny choć tak go niektórzy krytykują – kurtyna malarza Siemiradzkiego, który ją miastu darował, miała prześlicznie wypaść” (brak paginacji, zapis pod datą 5 października). Maria odnotowuje również pierwsze przemówienie arcybiskupa Józefa Bilczewskiego w 1901 r. 

Od momentu zaręczyn notatki dotyczą nie tylko narzeczonego, ale także problemów z matką Marii, która od początku była niechętna ślubowi córki. Powody tej niechęci nie są do końca jasne. Z relacji Marii wynika, że matka argumentowała, iż Matula to zła partia, wojskowy bez perspektyw na awans. Dziewczyna w świetle prawa była wciąż nieletnia, dlatego od aprobaty matki zależał los jej małżeństwa. Matka musiała w sądzie wyrazić zgodę na upełnoletnienie Marii, by ta mogła wstąpić w związek małżeński. Uzyskanie tej zgody nie było łatwe. W notatkach dziewczyny opisywane są jej prośby o zaakceptowanie narzeczonego, płacze, groźby, perswazje Matuli, zgoda matki, przeprosiny, pojednania, które wystarczały na krótko. Cała sytuacja zakończyło się szczęśliwie – uzyskaniem zgody w sądzie 26 października 1900 r. oraz ślubem, który odbył się dokładnie rok później. 

Po ślubie Maria z Olkiem przez jakiś czas mieszkają we Lwowie, w tym czasie budowany jest ich przyszły dom w Radomyślu. Z czasem notatki pojawiają się coraz rzadziej, po jednej w miesiącu, co dwa, co trzy miesiące. Mimochodem diarystka wspomina o szyciu wyprawki, a parę miesięcy później o urodzeniu pierwszego dziecka. Mijające lata nie obfitują w gwałtowne wydarzenia: na świat przychodzi kolejne dziecko, umiera brat Marii. Autorka notuje obchody pięćdziesięciolecia dogmatu o Niepokalanym Poczęciu, śluby sióstr, śmierć matki... Rok 1910 przyniósł śmierć młodszego synka, którą Matula dość mocno przeżyła. W następnym roku na świat przychodzi kolejny syn, następnie córka. Maria wspomina o widmie wojny, co nie przeszkadza jej i rodzinie podróżować do Wiednia czy Budapesztu. Dopiero wybuch wojny zmienia życie rodziny. Mąż Marii zostaje powołany do armii, ona zmuszona jest gościć w domu w Radomyślu żołnierzy. Od tego miejsca w notatkach Marii pojawia się więcej wzmianek o wojnie, ale także temat oczekiwań dotyczących odzyskania przez Polskę wolności. Ostatnie notatki z 1915 r. poświęcone są działaniom wojennym w okolicy Radomyśla, odzyskaniu Przemyśla oraz staraniom Marii o spotkanie z mężem, który stacjonował gdzieś w tych stronach. W grudniu 1915 r. Maria zrelacjonowała wydarzenia na frontach.