Pierwsza wojna światowa

Autorka opisuje losy swojej rodziny, deportowanej z woj. nowogródzkiego w ramach pierwszej masowej wywózki (10.02.1940 r.). Wbrew tytułowi koncentruje się na okresie II wojny światowej. Odnośnie okresu I wojny, dowiadujemy się jedynie, że jej ojciec walczył w pod dowództwem J. Piłsudskiego, a po jej zakończeniu otrzymał 21 ha ziemi.

Gdy wybuchła II wojna światowa, a wschodnią część Polski zajęły wojska radzieckie, w okolicy zaczęły się spisy ziemi i dobytku. Wkrótce cała rodzina (rodzice i czwórka dzieci, z których autorka, jako 6-latka była najmłodsza) została wywieziona w rejon Irkucka. Autorka opisuje ciężkie warunki transportu i pobytu na Syberii. Wszyscy musieli pracować, zarówno dorośli, jak i młodzież. Po pracy kobiety często wymykały się z łagru do osiedli Rosjan, gdzie sprzedawały ubrania, by móc wykupić przydział. Były za to karane, przetrzymywane przez NKWD. Raz aresztowano także jej matkę. Ciągle doskwierał im głód. Wiele osób umierało, szczególnie dzieci, czasem nawet całe rodziny.

Po roku mogli opuścić łagier. Przenieśli się wtedy do kołchozu Szelechowo, koło miasteczka Kwitok. Zamieszkali w rodzinie rosyjskiej. Rodzice oraz starsze rodzeństwo znaleźli pracę w kołchozie. Autorka zaczęła chodzić do szkoły. Wspomina, że po lekcjach gotowała zupę z zebranych przez siebie roślin. Gdy powstała armia Berlinga, najstarsza siostra została powołana do wojska i przeszła cały szlak bojowy od Lenino do Berlina.

Po zakończeniu wojny czekali na powrót do Polski. Nastąpiło to w marcu 1946 r. Na granicy przywitał ich PUR, stamtąd każdy udał się w swoją stronę. Ale rodzina autorki nie miała dokąd wracać, bo cały ich majątek został w ZSRR. Nie dostali nawet żadnego odszkodowania, ponieważ brak było ich akt w archiwum.