publikacje

Wróć do listy

Przeżyła koszmar syberyjskiej zsyłki

Autorka opisuje swoje życie, a w szczególności wywózkę na Syberię.

Urodziła się w 1925 r. w miejscowości Popioły, pow. Toruń. Ojciec był leśnikiem w lasach państwowych, w roku 1938 przeniósł się na Kresy, do miejscowości Zalutycze, również do lasów państwowych. Matka, z zawodu nauczycielka, zajmowała się dziećmi (5 córek i 2 synów).

Gdy w 1939 r. do Zalutycz wkroczyli Rosjanie , zaczęło się polowanie na polskich żołnierzy, szczególnie oficerów. Podobno wywieźli ich do Ostaszkowa. 10. lutego 1940 r. rodzina autorki (rodzice, 3 córki i syn) została wywieziona w głąb ZSRR. Autorka opisuje moment aresztowania oraz transport. Przewieziono ich do Brześcia, gdzie na bocznicy kolejowej stały bydlęce wagony, do których pakowano przywiezionych ludzi, w tym kobiety w ciąży, starców, małe dzieci, chorych. Transport stał w Brześciu dwa tygodnie. W tym czasie nie podawano im nic do jedzenia ani picia. Po dwóch tygodniach pociąg ruszył, jechali przez Moskwę. Wysiedli na małej stacyjce, skąd dalej musieli iść pieszo, miejsce na saniach było tylko dla małych dzieci. Autorka opisuje, jak zamarzło niemowlę a enkawudzista odebrał je matce i wyrzucił w step. Nie pozwolił matce iść po nie.

Zostali zakwaterowani w drewnianych barakach w leśnym sowchozie Grażdanowka, wołogodzka ołast, tociemski rejon. Rodzina została rozdzielona: matkę z córką wysłano do odległego o 80 km łagru (pracowały w szpitalu dla chorych na gruźlicę w miejscowości Dziesięcina), dwie córki (w tym Ludwikę) pozostawiono z ojcem na miejscu. Syna wywieziono gdzieś daleko i ślad po nim  zaginął.

Po paru dniach Ludwikę zabrano do sąsiedniej miejscowości, gdzie był obóz dla dzieci, z którego młodzież chodziła do szkoły. Dzieci były różnej narodowości. Ilość pokarmu była uzależniona od wyników w nauce. Ludwika uczyła się bardzo dobrze. W szóstej klasie, w nagrodę, otrzymała przepustkę do „domu”, mogła zabrać książki. Na nieszczęście chłopak sąsiadów wyrwał z jej podręcznika kartkę ze zdjęciem Stalina i je podarł. Gdy ten fakt dotarł do NKWD, zabrano ojca na przesłuchanie i brutalnie go skatowano. Ludwikę natychmiast wyrzucono ze szkoły, a ojciec niebawem zmarł w wyniku odniesionych obrażeń. Kilka dni później zmarła też siostra autorki, Helena. Nie pozwalano pochować zwłok, leżały w specjalnej szopie i gryzły je szczury. Ludwika została sama, zabrano ją do pracy w lesie. W 1945 r. dołączono ją do matki i siostry, a następnie przetransportowano je wraz z innymi Polakami pod Odessę. Tam ludzie zaczęli masowo chorować i umierać, z powodu zmiany klimatu. Pracowali w polu i w oborach.

Jesienią 1946 r. wysłano Polaków do Polski. Transport był podobny, tylko bez uzbrojonej straży. Dojechali do Zielonej Góry. Tam zaopiekował się nimi PUR. Następnie rodzina przeniosła się do Torunia, gdzie przez całą okupacje mieszkała najstarsza siostra Ludwiki. Tu autorka kończy siódma klasę i 3-letnie liceum dla przedszkolanek. Wychodzi za mąż za AK-owca. Rodzi im się trójka dzieci, ale nie układa im się dobrze. Po śmierci męża Ludwika przeprowadza się do Chojnic, gdzie podejmuje pracę w przedszkolu. Potem przenosi się do Kiełpina pod Złotowem. Tam ponownie wychodzi za mąż za robotnika leśnego. Mają dwójkę dzieci. Zamieszkują w Gościnie. Ludwika pracuje w szkole rolniczej. Mąż wpada w złe towarzystwo i zaczyna pić. Ludwika opuszcza go z dziećmi i udaje się do Ramlewa, dostaje tam duży pokój w byłej szkole. W 1980 r. przechodzi na emeryturę.

Autor/Autorka: 
Miejsce powstania: 
s.l.
Opis fizyczny: 
mps., s. 71-74 luź.; ; 30 cm
Postać: 
luźne kartki
Technika zapisu: 
maszynopis
Język: 
Polski
Miejsce przechowywania: 
Dostępność: 
tak
Data powstania: 
2026
Stan zachowania: 
dobry
Sygnatura: 
AWII/1852
Tytuł kolekcji: 
Archiwum Wschodnie
Uwagi: 
Tekst ze zbioru relacji, zebranego przez dr Andrzeja Krawczyka, zatytułowanego „Kołobrzescy Sybiracy” (powstał w dwóch egzemplarzach). Nadesłany przez Bronisława Zgoła (Zgołę)z Kołobrzegu na konkurs „Wschodnie piętno najnowszej historii Polski”, ogłoszonym w 1989 r.
Słowo kluczowe 1: 
Słowo kluczowe 2: 
Nazwa geograficzna - słowo kluczowe: 
Nośnik informacji: 
papier
Gatunek: 
relacja