publikacje

Wróć do listy

Relacja Joanny Szczęsnej nagrana 24 grudnia 1996 roku przez Piotra Śmiłowicza

Autorka opisuje początki swojej działalności opozycyjnej i zetknięcie się z organizacją Ruch.

Joanna Szczęsna wychowała się na łódzkich Bałutach. Podczas wydarzeń marcowych 1968 r.  była studentką pierwszego roku polonistyki na Uniwersytecie Łódzkim. Przed tymi wydarzeniami nie interesowała się polityką. Strajk studentów, następujące po nim procesy przywódców strajku w Uniwersytecie Łódzkim oraz sfałszowane jesienne wybory do Rady Wydziałowej ZSP złożyły się na stopniowe dojrzewanie autorki do buntu przeciwko panującemu ustrojowi i ukształtowanie się jej opozycyjnej postawy politycznej. Szczęsna podkreślała, że uderzyło ją wówczas wszechobecne kłamstwo. Wraz ze znajomymi utworzyła nieformalną grupę samokształceniową, która miała chodzić na oficjalne zebrania i zadawać niewygodne pytania. Liderem grupy był Stefan Türschmid, a należeli do niej m.in.: Jacek Bieriezin, Ewa Sułkowska, Witek Sułkowski, Basia Wińczyk. Członków grupy łączyły także więzy towarzyskie (m.in. spotykali się na prywatkach). Nie mieli zamiaru obalać panującego ustroju, uważali, że można go poprawić. Z czasem zostali wchłonięci przez organizację Ruch, na której czele stał Stefan Niesiołowski, choć obie grupy różniły podstawowe założenia. Ruch działał w konspiracji, podczas gdy oni byli grupą otwartą, zwracającą na siebie uwagę. Decyzja o przyłączeniu się do Ruchu była wynikiem kontaktów Türschmida i Niesiołowskiego. Autorka nie miała jeszcze wówczas świadomości, że Ruch jest organizacja nielegalną, a jej ośrodek znajduje się w Warszawie. Grupie Szczęsnej brakowało środków na działalność polityczną, z tego względu przejęli nielegalnie należącą do Politechniki Łódzkiej maszynę do pisania. Drukowali na nich „bibułę”. Autorka wpadła na pomysł, by wejść we współpracę z Wiktorem (handlarza żydowskiego pochodzenia), prowadzącego nielegalną hodowlę baranów, z których skór szył kożuchy. Szczęsna zaproponowała, że członkowie jej organizacji będą dostarczali te kożuchy do komisu. Dzięki temu układowi organizacja dość  szybko wzbogaciła się o kilka tysięcy złotych. Jednak w czerwcu 1970 r. doszło do wykrycia procederu, a autorka trafiła na dziewięć miesięcy do więzienia. Nielegalny handlarz dostał pół miliona domiaru. Autorce nie podobały się metody działania Ruchu, a wydawany przez nich „Biuletyn” był – jej zdaniem – zbyt agresywny. Dlatego razem ze Stefanem Türschmidem i jego narzeczoną, Basią Wińczyk, zaczęli wydawać alternatywne pismo. Zamieszczali w nim wyciągi ze specjalnych serwisów PAP-u, wybierając informacje, które nie pojawiały się w oficjalnych środkach masowego przekazu. Dostęp do tych materiałów miał ojciec jednego z członków grupy. W rezultacie aresztowania autorka została usunięta z listy studentów z zakazem ponownego podjęcia studiów na uczelni państwowej. Po odbyciu kary więzienia podjęła studia na KUL-u. Po skończeniu studiów zamieszkała w Warszawie, gdzie przeszłość polityczna otworzyła jej drogę do środowiska opozycjonistów.

Z perspektywy czasu autorka krytycznie ocenia działalność Ruchu, ponieważ jego konspiracyjna formuła była bardzo niedojrzała, co w konsekwencji doprowadziło do złamania życiorysów wielu młodych ludzi.

Autor/Autorka: 
Redakcja: 
Organizacja/Partia: 
Miejsce powstania: 
s.l.
Opis fizyczny: 
7 s. luź. ; 30 cm.
Postać: 
luźne kartki
Technika zapisu: 
maszynopis
Język: 
Polski
Miejsce przechowywania: 
Dostępność: 
dostępny do celów badawczych
Data powstania: 
1996
Stan zachowania: 
dobry
Sygnatura: 
AOI/191
Tytuł kolekcji: 
Archiwum Opozycji
Słowo kluczowe 1: 
Słowo kluczowe 2: 
Słowo kluczowe 3: 
Data dzienna: 
24 gru 1996
Główne tematy: 
wydarzenia marcowe 1968 r., działalność konspiracyjna, wydawanie „bibuły"
Nazwa geograficzna - słowo kluczowe: 
Zakres chronologiczny: 
Od 1968 do 1970
Nośnik informacji: 
papier
Gatunek: 
relacja