publikacje

Wróć do listy

Relacja Katarzyny Iwanterówny z zajść studenckich na USB w Wilnie w listopadzie 1931 r.

Relacja obejmuje wydarzenia z początku listopada 1931 r., na terenie Uniwersytetu Stefana Batorego i poza nim miały wówczas miejsce zajścia antysemickie oraz zamieszki wywołane podziałami panującymi na Uniwersytecie. Relacja autorki ma na celu potwierdzenie wydarzeń, które zrelacjonowane zostały przez Tatjanę Prużanównę. Wspomnienie różni się jednak od relacji jej koleżanki. 

Sama relacja dotyczy „incydentu”, jaki miał miejsce 13 listopada 1931 r. Iwanterówna, wraz z dwiema koleżankami ze studiów – Damjówną i Prużanówną – szły ulicą Mickiewicza od strony Placu Katedralnego. Nagle, bez ostrzeżenia, Prużanówna została kopnięta – cios oddano z tyłu. Zgodnie z relacją Prużanówny, która zadeklarowała, że „nie reaguje na zaczepki”, kobiety nie odwróciły się jednak i szły dalej. W pierwszej chwili myślały, że atakujący to osoba im nieznana. W pewnym momencie jednak zaszła ona drogę kobietom, spoliczkowała Prużanówne i wykrzykiwała w kierunku koleżanek wyzwiska. Wówczas wszystkie rozpoznały w niej jedną ze studentek – Połomską. Kiedy Prużanówna odtrąciła napastującą wokół pojawili się inni studenci. Krzyczeli, by odprowadzić Prużanównę wraz z koleżankami na komisariat. Kobiety, w otoczeniu nieprzychylnych im studentów, zostały więc odprowadzone na komisariat, gdzie sporządzono protokół. Relacja Iwanterówny różni się od relacji Prużanówny tym, iż ta pierwsza nie została kopnięta ani zaatakowana. Relację kończy informacja, że autorka nie nalezy do żadnego stowarzyszenia ideowego w ramach Uniwersytetu ani poza nim. Iwanterówna deklaruje jedynie przynależność do Stowarzyszenia Wzajemnej Pomocy Studentów Żydów. 

Autor/Autorka: 
Miejsce powstania: 
Wilno
Opis fizyczny: 
1 k. ; 30 cm.
Postać: 
luźne kartki
Technika zapisu: 
maszynopis
rękopis
Język: 
Polski
Dostępność: 
dostępny do celów badawczych
Data powstania: 
1931
Stan zachowania: 
dobry
Sygnatura: 
F 175 ap. 1(I) A b. 605
Tytuł kolekcji: 
Akta dochodzenia wstępnego w sprawie zaburzeń studenckich w listopadzie 1931 r.
Uwagi: 
Tytuł nadany przez redakcję Archiwum Kobiet. Relacja spisana została przez jednego z sędziów Sądu Akademickiego. Protokołował prof. Iwo Jaworski Kontekstem do relacji jest sytuacja, z jaką mierzyła się kadra uniwersytetu w listopadzie 1931 roku. Grupa „studentów chrześcijan” zażądała od prof. Michała Reichera, kierownika Zakładu Anatomii Opisowej, którego częścią była pracownia prosektoryjna, by nie dopuszczał do pracy na „chrześcijańskich noworodkach” „studentów-Żydów”. W efekcie, odwołał on zajęcia i zamknął pracownię. Tego samego dnia odbywały się wiece i pochody „chrześcijańskich organizacji studenckich” mające na celu wymuszenie na władzach uniwersyteckich rozdział preparatów według wyznania. Dotychczas, władze uniwersytetu nie rozdzielały preparatów wedle wyznania. Spowodowało to kolejne zajścia, które z terenu uniwersytetu, w formie demonstracji, przeniosły się na ulicę miasta. W wyniku konfrontacji grup studentów, mających sprzeczne interesy, został ranny, po czym zmarł w szpitalu, student pierwszego roku prawa Stanisław Wacławski. Śmierć ta, spowodowała kolejne „zajścia” (m. in. kolejne wiece organizowane przez „młodzież chrześcijańską” bez zgody władz akademickich, wybijanie szyb w żydowskich sklepach i lokalu Stowarzyszenia Wzajemnej Pomocy Studentów Żydów, wyrzucanie „studentów Żydów” z sal wykładowych), które doprowadziły do zamknięcia Uniwersytetu na ponad miesiąc.
Słowo kluczowe 1: 
Słowo kluczowe 2: 
Słowo kluczowe 3: 
Data dzienna: 
20 lis 1931
Osoba, której dotyczy treść: 
Główne tematy: 
przemoc, antysemityzm, zajścia studenckie
Nazwa geograficzna - słowo kluczowe: 
Zakres chronologiczny: 
1931
Nośnik informacji: 
papier
fotografia / skan
mikrofilm
Gatunek: 
relacja