publikacje

Wróć do listy

Relacja Leokadii Sawickiej z zajść studenckich na USB w Wilnie w listopadzie 1931 r.

Relacja dotyczy wydarzeń z dnia 9 listopada 1931 r.; na terenie Uniwersytetu Stefana Batorego oraz poza nim miały wówczas miejsce zajścia antysemickie oraz zamieszki wywołane podziałami, które zaczęły eskalować pomiędzy „studentami-Żydami” a „studentami-chrześcijanami”. 

Relacja Sawickiej ma na celu potwierdzenie wypowiedzi jej koleżanki, Aleksandry Zarzyckiej. Zarzycka relacjonuje, iż dnia 9 listopada, przed wykładem z fizyki, zauważyła, że w ławce znajdującej się tuż przed jej ławką troje „studentów-Żydów” podaje sobie pod ławką przedmiot „podłużny, płaski, szerokości dwóch cm, jakby gumkę”. Zgodnie z relacją Zarzyckiej przedmiot ten był wiotki, barwy różowej jak plaster kauczukowy. Zarzycka w swojej relacji zwraca również uwagę, że na samym wykładzie „było bardzo mało studentów-chrześcijan, dużo więcej [Ż]ydów, wszyscy oni od razu znikli, gdy weszli demonstrujący Polacy”. W swojej wypowiedzi nie problematyzuje jednak sytuacji, którą obrazuje powyższy cytat, nie opisuje również swojego nastawienia ani do jednej, ani do drugiej ze stron. Jej relacja nie zawiera również opisu sposobu ucieczki „studentów żydowskich”. Jej relacja jest lakoniczna. Wypowiedź Zarzyckiej kończy się na wspomnieniu, że w trakcie zamieszek w pewnym momencie do sali wbiegł „student żydowski” i zabrał młotek. Przedmiot został mu bardzo szybko odebrany przez woźnego. Leokadia Sawicka potwierdza słowa swojej koleżanki. Jej relacja zawiera tylko jedno zdanie: „potwierdzam w zupełności zeznanie kol. Zarzyckiej”. 

Autor/Autorka: 
Miejsce powstania: 
Wilno
Opis fizyczny: 
1 k. ; 30 cm.
Postać: 
luźne kartki
Technika zapisu: 
maszynopis
rękopis
Język: 
Polski
Dostępność: 
dostępny do celów badawczych
Data powstania: 
1931
Stan zachowania: 
dobry
Sygnatura: 
F 175 ap. 1(I) A b. 605
Tytuł kolekcji: 
Akta dochodzenia wstępnego w sprawie zaburzeń studenckich w listopadzie 1931 r.
Uwagi: 
Tytuł nadany przez redakcję Archiwum Kobiet. Relacja spisana została przez jednego z sędziów Sądu Akademickiego. Protokołował prof. Czeżowski. Kontekstem do relacji jest sytuacja, z jaką mierzyła się kadra uniwersytetu w listopadzie 1931 roku. Grupa „studentów chrześcijan” zażądała od prof. Michała Reichera, kierownika Zakładu Anatomii Opisowej, którego częścią była pracownia prosektoryjna, by nie dopuszczał do pracy na „chrześcijańskich noworodkach” „studentów-Żydów”. W efekcie, odwołał on zajęcia i zamknął pracownię. Tego samego dnia odbywały się wiece i pochody „chrześcijańskich organizacji studenckich” mające na celu wymuszenie na władzach uniwersyteckich rozdział preparatów według wyznania. Dotychczas, władze uniwersytetu nie rozdzielały preparatów wedle wyznania. Spowodowało to kolejne zajścia, które z terenu uniwersytetu, w formie demonstracji, przeniosły się na ulicę miasta. W wyniku konfrontacji grup studentów, mających sprzeczne interesy, został ranny, po czym zmarł w szpitalu, student pierwszego roku prawa Stanisław Wacławski. Śmierć ta, spowodowała kolejne „zajścia” (m. in. kolejne wiece organizowane przez „młodzież chrześcijańską” bez zgody władz akademickich, wybijanie szyb w żydowskich sklepach i lokalu Stowarzyszenia Wzajemnej Pomocy Studentów Żydów, wyrzucanie „studentów żydów” z sal wykładowych), które doprowadziły do zamknięcia uniwersytetu na ponad miesiąc.
Słowo kluczowe 1: 
Słowo kluczowe 2: 
Data dzienna: 
26 lis 1931
Osoba, której dotyczy treść: 
Główne tematy: 
demonstracja, manifestacja, zajścia studenckie
Nazwa geograficzna - słowo kluczowe: 
Zakres chronologiczny: 
1931
Nośnik informacji: 
papier
fotografia / skan
mikrofilm
Gatunek: 
relacja