publikacje

Wróć do listy

Relacja Walentyny Horoszkiewiczówny z zajść studenckich na USB w Wilnie w listopadzie 1931 r.

Relacja obejmuje wydarzenia z okresu 8-14 listopada 1931 r.; opis dotyczy sytuacji, z jaką mierzyła się kadra Uniwersytetu Stefana Batorego. W owym czasie, wśród społeczności studenckiej istniał wyraźny podział na „studentów Żydów” oraz „studentów chrześcijan”. Doprowadziło to do manifestacji i zajść o charakterze antysemickim, które z terenu uczelni przeniosły się na ulice miasta. 

Autorka relacji, pełniąca funkcję sekretarki w kancelarii Uniwersytetu, rozpoczyna od informacji na temat dochodzących do niej od 8 listopada (niedziela) doniesieniach o przygotowaniach do „rozruchów antyżydowskich” wśród studentów. Miały one rozpocząć się następnego dnia około godziny 16:00. W niedzielę, we wspomnianym czasie, Horoszkiewiczówna wraz z sekretarzem zauważyli pochód studentów zmierzających na dziedziniec Uniwersytetu. Polecono wówczas zamknąć bramę na dziedziniec główny, co miało na celu udaremnienie grupie wejścia na teren uczelni. Poinformowano również telefonicznie rektora o zaistniałej sytuacji. Rektor polecił, by bramę ponownie otworzyć. W dalszej części swojej relacji autorka opisuje „incydent” polegający na zablokowaniu możliwości opuszczenia terenu Uniwersytetu innej grupie studentów. Kobieta zaznacza, że cały czas była w kontakcie telefonicznym z rektorem. Wspomina również odezwę rektora do młodzieży, w której apelował on o zachowanie spokoju i powrót do nauki. Następnego dnia – zgodnie z relacją Horoszkiewiczówny – została ona poinformowana przez sekretarza rektoratu, że od samego rana na dziedzińcu gromadzi się „młodzież chrześcijańska” i nie dopuszcza „studentów Żydów” do sal wykładowych. Autorka wspomina również o tłumie, który wlał się do budynku Uniwersytetu. Kilku „żydowskich studentów” poprosiło Horoszkiewiczównę o udzielenie schronienia. Po zamknięciu ich w sekretariacie kobieta zwróciła sie do tłumu, by – jeżeli chcą rozmowy z rektorem – wyłonili delegację. Wówczas z tłumu padła odpowiedź: „my chcemy bić Żydów”. W dalszej części autorka opisuje równięz poszczególne zajścia mające miejsce w różnych częściach Uniwersytetu oraz w bibliotece - do tej ostatniej „studenci chrześcijanie" próbowali się dostać, by wyrzucić z niej „studentów Żydów”. Po tym zajściu rektor zdecydował się na zamknięcie biblioteki i bram prowadzących na dziedziniec. Polecił również stróżowi legitymowanie wszystkich wychodzących. Stróż tego polecenia jednak nie wykonał, tłumacząc się niemożnością oraz tym, że studenci już się rozeszli. Relacja autorki kończy się informacją, że sekretarz przygotował protokół z zajść. Dokument został wysłany ministrowi Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, tj. ministerstwu odpowiedzialnemu wówczas za edukację wyższą.

 

Miejsce powstania: 
Wilno
Opis fizyczny: 
4 k. ; 30 cm.
Postać: 
luźne kartki
Technika zapisu: 
maszynopis
rękopis
Język: 
Polski
Dostępność: 
dostępny do celów badawczych
Data powstania: 
1931
Stan zachowania: 
dobry
Sygnatura: 
F 175 ap. 1(I) A b. 605
Tytuł kolekcji: 
Akta dochodzenia wstępnego w sprawie zaburzeń studenckich w listopadzie 1931 r.
Uwagi: 
Tytuł nadany przez redakcję Archiwum Kobiet. Relacja spisana została przez jednego z sędziów Sądu Akademickiego. Protokołował prof. Iwo Jaworski.
Słowo kluczowe 1: 
Słowo kluczowe 2: 
Data dzienna: 
14 lis 1931
Główne tematy: 
antysemityzm, uniwersytet, getto ławkowe, Wilno, zamieszki
Nazwa geograficzna - słowo kluczowe: 
Zakres chronologiczny: 
1931
Nośnik informacji: 
papier
fotografia / skan
mikrofilm
Gatunek: 
relacja