Urywki pamiętnika 16 I 1878 – 6 VII 1878

Fragmenty dziennika Marii Bartusówny z okresu od stycznia do lipca 1878 r. podzielić można na trzy, nierówne pod względem objętości części, poświęcone trzem głównym tematom. W części pierwszej poetka wspomina nieszczęśliwą miłość do nienazwanego z imienia mężczyzny (skądinąd wiemy dziś, że chodzi o Mieczysława Wąsowicza, wydawcę pisma krytyczno-społecznego „Jutrzenka”, gdzie Bartusówna publikowała), który złamał jej serce, wyjechawszy na studia zagraniczne, w trakcie których poznał „niezbyt ładną Niemkę” i postanowił się ożenić. Nie bez satysfakcji poetka podaje informację, że zrobił to, ponieważ krążyła plotka, jakoby kobieta posiadała duży posag – co okazało się nieprawdą. Historię swojego uczucia Bartusówna przyrównuje do wystawianego na scenie dramatu, w którym jej ukochany wciela się w rolę komedianta, grającego jedynie miłość, tak jak udają ją wszyscy wokół („alboż życie nie jest sztuką? alboż świat nie jest teatrem?” – s. 5). Tę część pamiętnika zamyka żal poetki, że zmuszona jest wyprowadzić się ze swojego niewielkiego, przytulnego, samodzielnie urządzonego mieszkanka, które skrupulatnie opisuje.

Druga część pamiętnika poświęcona została staraniom poetki, aby rozpocząć wymarzoną pracę aktorki teatralnej. Z jej wypowiedzi przebija dominujące w ówczesnym społeczeństwie przeświadczenie, że aktorka to „kobieta upadła” – dla siebie samej nie widzi jednak ryzyka w tym zawodzie, gdyż jak sama twierdzi, jest ponad wszelkie pokusy, z powodu których upadają inne kobiety. Dużo miejsca w tej części pamiętnika poświęca Bartusówna spotykanym przez siebie osobom – hrabinie Ordynatowej Krasińskiej, aktorowi Królikowskiemu i innym. Choć poetka kreuje się na skromną i prostą osobę, to w dzienniku dostrzec można także słabo skrywaną dumę z tego, że ludzie, z którymi styka się po raz pierwszy, znają już jej prace literackie. W tej części dziennika uwagę skupia m.in. na problemach pracy aktorskiej, w tym konieczności zabiegania o protekcję u bogatszych kobiet, co – jak sama wyznaje – stoi w rażącej sprzeczności z jej dawnym myśleniem o dorosłym życiu, o sobie jako o niezależnej kobiecie, która jest w stanie wszystko osiągnąć własnymi siłami. Ważną sprawą w tej części dziennika jest jej spotkanie z Janem Królikowskim, w trakcie którego starszy aktor przekonuje ją, że nie posiada odpowiednich umiejętności do pracy aktorki i że powinna zrezygnować ze swoich planów. Znaleźć można tu także dość negatywną ocenę poziomu cywilizacyjnego (kulturalnego) Galicji.

Trzecią, najkrótszą część dziennika, stanowi opowieść o ostatecznej rezygnacji z aktorstwa i poświęceniu się zawodowi nauczyciela „gdzieś w domu prywatnym”, co w przekonaniu diarystki „gorsze jest od śmierci, bo łączy się z nim wieczna zależność i tułactwo”. Punktem kulminacyjnym jest rozmowa Bartusówny z jedną z przyjaciółek, w trakcie której dowiaduje się, że troszczący się o jej przyszłość Antoni Odyniec tak bardzo przeciwny był podjęcia przez nią pracy w teatrze, że przekonał Jana Królikowskiego, aby ten za wszelką cenę odwiódł ją od tego pomysłu.