Autobiografia

Riznerová-Podjavorinská rozpoczyna autobiografię komentarzem na temat swojego pochodzenia, podkreśla długoletnią tradycję nauczycielską Riznerów w miejscowości Bzince. Ceni sobie przynależność do środowiska słowackiej inteligencji protestanckiej, z dumą pisze o wykształceniu teologicznym pradziadka, wspomina chłopskie pochodzenie matki. Podkreśla znaczny kapitał społeczny rodziny Riznerów, otwartość ich domu, pisze o częstych odwiedzinach najróżniejszych działaczy ruchu narodowego i patriotycznym wychowaniu. Warunki, w których dorastała, były skromne: „bývali sme v nízkej starej škole so slamenou strechou; v zime bývalo u nás veľmi útulno“ / „mieszkaliśmy w niskiej starej szkole ze słomianym dachem; w zimie bywało u nas bardzo przytulnie” (k. 2). Rodzina Riznerów była wielodzietna – kilkoro dzieci zmarło w niemowlęctwie. Autorka pisze o sobie jako o dziewczynce fizycznie słabej, chorowitej, która dużo czytała. Znała niemiecki, rosyjski i węgierski. Rodzinę Riznerów często odwiedzał Ján Leška, od 1860 r. proboszcz ewangelicki w miejscowości Dolné Bzince, w latach 1878–1883 współpracownik redaktora naczelnego czasopisma słowackich ewangelików „Korouhev na Sionu”, Michala Boora. Częstym gościem był także Dionýz Štúr, słowacki geolog i paleontolog, który zasłużył się dla poznania geologii Karpat oraz Alp w monarchii austro-węgierskiej. Wśród przyjaciół z dzieciństwa autorka wymienia także poetkę Márię Holuby, która obiecała jej, że nauczy ją wszystkiego, co sama potrafi. Podjavorinská pisze o obawach, które w niej wzbudzała wiecznie ubrana na czarno kobieta z gładko zaczesanymi włosami, które przypominały perukę. Wspomina, że Holuby interesowała się spirtytyzmem. Nie podaje szczegółów, ale pisze o niejasnej, potem zerwanej relacji i rywalizacji w środowisku literatek. Sporo miejsca autorka poświęca twórczości literackiej, pisze o pracy ponad siły. Ceni sobie pierwsze reakcje krytyki na jej prace, zwłaszcza Vajanskiego i Škultétego. Odnosi się także do krytyki Tichomíra Milkina, który negatywnie ocenił jej debiutancki tomik poetycki Z vesny života. Uważa się za pisarkę z silnie rozwiniętym zmysłem obowiązku, także w stosunku do narodu, któremu chciała się literacko „odwdzięczyć”. Po latach ocenia, że osiągnęła liczne sukcesy, pisze o pierwszeństwie wśród słowackich pisarek. Przedstawia kulisy wydania swojej pierwszej książki. Motywacje pisarskie i czytelnicze tłumaczy między innymi w następujący sposób: „V novelách Vajanského som videla vznesené vzory sloven. dievčat: mojou túžbou bolo osvojiť si ich charakter a ušľachtilosť. [...] Hľadala som »vyšší svet« v literatúre“ / „W nowelach Vajanskiego widziałam wzniosłe wzory słowackich dziewcząt: chciałam oswoić sobie ich charakter i szlachetność. [...] W literaturze poszukiwałam »wyższego świata«” (k. 16).

Szczególne miejsce w autobiografii poświęca stryjowi Ľudovítowi Riznerowi, którego darzyła wielką sympatią. Wspomina jego domową bibliotekę, pracę bibliografia i chorobę (zmarł na raka języka, najprawdopodobniej z powodu palenia nadmiernej ilości papierosów). Pisze także o ojcu, przede wszystkim o jego pracy nauczyciela w Bzincach i reformach, które wprowadził w szkole – obowiązek ścinania włosów (chłopcy), ściągania chustek z głowy (dziewczęta). W tych opisach widać sporą wiedzę na temat lokalnej społeczności, jej rytuałów i przywar. Autorka komentuje bliskie relacje między szkołą a plebanią, stosunki międzyludzkie w Bzincach określa jako patriarchalne. Po przeprowadzce do Nowego Miasta nad Wagiem brakuje jej codziennego kontaktu z ludźmi z Bziniec, ich spontaniczności i serdeczności.