publikacje

Wróć do listy

Dziennik (t. 4)

Czwarty tom dziennika Alicji Wahl zaczyna się wpisami poświęconymi pogodzie – niezwykłej jak na styczeń, prawie wiosennej. Temat pogody pojawia się w nim i później (wątek chłodnej z kolei wiosny), wyraźnie konotując stany wewnętrzne autorki: zakochanie w styczniu w nowo poznanym mężczyźnie, powolne i z wahaniami, ale i z radością, wchodzenie w ten nowy związek miłosny, a jednocześnie proces separowania się wewnętrznego i wreszcie zerwanie z dotychczasowym kochankiem, który długo mieszkał w jej domu. Nowego partnera opisuje jako pod pewnymi względami podobnego do poprzedniego, a pod innymi go przewyższającego: „Znowu zwierzę – i już nie polne.” (sk. 5).
Dla tomu charakterystyczne są spisywane "na gorąco" dialogi z bliskimi – córką, siostrą, byłym mężem, kochankiem – charakterystyczne odezwania się, scenki rodzajowe. Czasem zdania i frazy powtarzają się, co należy zapewne rozumieć jako ślad cyzelowania formy, literackiego zamysłu, z jakim diarystka je spisuje. Znajdziemy tu na przykład zapis dialogu z siostrą towarzyszącego odbijaniu drzwi, z którego dowiadujemy się, że przejście pomiędzy ich mieszkaniami jest na przemian zamykane i otwierane, w rytm gwałtownych emocji charakterystycznych dla ich relacji. Dialog kończy się słowami świadczącymi o zamiarach literackich: „Wiesz co siostro, ja powinnam napisać sztukę o tych drzwiach między nami!” (sk. 12). Najczęściej spisywane są właśnie dialogi z siostrą, poświęcone stosunkowi obu kobiet do mężczyzn, ich seksualności, ich przyjaciołom i partnerom, a także ich stosunkowi do sztuki. Treść spisywanych dialogów wskazuje, że autorka ma świadomość, że tematy tych rozmów, refleksje, konkluzje - powtarzają się, a zarazem wnoszą nowe treści: „Powiedz siostro po co my stale i od nowa mówimy sobie to samo. / Nigdy nic nie opowiedziałaś mi tak samo. Widzę coraz to nowe treści, coraz to nowe portrety na których jak u pięknego Doriana czas rzeźbi coraz ciekawszą, coraz potworniejszą maskę.” (sk. 13).
Autorka notuje w tym tomie dziennika narodziny drugiej córki swojego męża wraz z jego reakcjami na nie. Zapis świadczy o krytycznym stosunku do męża, wyłapując stereotypowe, patriarchalne wartościowania: wyższą wartość nadawaną urodzinom syna, bezwiedny narcyzm męża zdradzany oczekiwaniem, że syn będzie w przyszłości kimś wielkim. Istotnym wątkiem dziennika jest także pierwsza miłość nastoletniej córki i jej kolejne flirty.
Pod koniec tomu spisany został dramatyczny dialog z odchodzącym kochankiem, który zdradza się w nim ze swym cynizmem. Tymczasem artystka, podsumowując ich związek, stwierdza w dzienniku, wbrew jego konstatacjom, że wiedziała, czego od niego chce i że właśnie to od niego dostała, więc nie była to relacja, w której była przez niego wykorzystywana. Refleksje te zdradzają, że kobiecość i seksualność kojarzy się jej przede wszystkim z możliwością doznawania przyjemności, doświadczania erotyzmu, i z radością.
Autorka z podziwem notuje w dzienniku wizytę u Teresy Pągowskiej: „Byłyśmy u Teresy Pągowskiej i zobaczyłyśmy malarstwo – to było dużo!” (sk. 20).
Na końcu tomu załączona jest kartka z cytatem przepisanym 14.01.1971 z wojennego dziennika Zofii Nałkowskiej (z 25.12.1940), dotyczącym kwestii pewności i niepewności siebie i własnego sądu oraz uleganiu cudzej prawdzie i skłonności do poczucia winy. Nałkowska stwierdzała w tym miejscu m.in., że ludzie pewni siebie są szczęśliwsi, a niepewni są dręczeni brakiem poczucia swoich praw. Zapis ten prawdopodobnie wydał się Alicji Wahl ciekawy ze względu na jej stosunek do siostry, której bardzo krytycznym uwagom pod swoim adresem, jak świadczy wiele zapisków w dzienniku, trudno jej się wewnętrznie przeciwstawić.

Autor/Autorka: 
Inny tytuł: 
4. 25 I 1971 – Koniec Maja 1971
Miejsce powstania: 
Warszawa
Opis fizyczny: 
: kart. - 1;
Postać: 
zeszyt
Technika zapisu: 
rękopis
Język: 
Polski
Dostępność: 
Do celów badawczych za zgodą Fundacji.
Data powstania: 
1971
Stan zachowania: 
dobry
Uwagi: 
Zeszyt w kratkę formatu A4. Zwraca uwagę duża ilość światła. Wpisy najczęściej po 2-4 akapity na stronę, rzadko całe kartki zapisane. Pismo czarnym tuszem, niezbyt staranne, ale czytelne, czasem z przekreśleniami. Charakterystyczne dla dziennika jest dotowanie – częściej podana tylko nazwa miesiąca i rok; rzadko cała data; czasem wpisy bez nagłówków lub zatytułowane jako pewne scenki rodzajowe. Na końcu dołączona kartka mniejsza w kratkę z dłuższym cytatem z lektury. Tytuł nadany przez redakcję Archiwum kobiet. Tytuł autorski w polu "inny tytuł".
Słowo kluczowe 1: 
Słowo kluczowe 2: 
Słowo kluczowe 3: 
Główne tematy: 
stany wewnętrzne i nastroje autorki, życie domowe, relacja z córką, relacja z siostrą, nowy kochanek, proces rozstawania z poprzednim kochankiem; rozmowy z siostrą o życiu i mężczyznach, seksualność, relacja z (byłym) mężem, Roman Bratny jako człowiek i pisarz, twórczość własna – malarstwo i grafika, sny
Nazwa geograficzna - słowo kluczowe: 
Zakres chronologiczny: 
Od 1932 do 1971
Nośnik informacji: 
papier
Gatunek: 
dziennik/diariusz/zapiski osobiste
Tytuł ujednolicony dla dziennika: