Spojrzenie wstecz

Pamiętnikarka kreśli portrety członków rodziny: sióstr Zofii (nazywanej przez nią Lalą) i Danuty, oraz braci: Antoniego, Janusza, Zdzisława i Stefana. Pisze o ich szkołach, miejscach pracy, rodzinach oraz losach po II wojnie światowej. Spojrzenie wstecz jest poświęcone przede wszystkim najstarszej z dziewcząt – Zofii – utalentowanej muzycznie, obdarzonej słuchem absolutnym, która nie mogła rozwijać swojego talentu, bo rodzice sprzedali pianino, aby wykupić od wojska Antoniego. Autorka pisze, że Zofia jako najstarsza z córek wcześnie została zobowiązana do wykonywania prac domowych. Obszernie pamiętnikarka opisuje też dzieje Stefana – przed wojną działacza w Obozie Wielkiej Polski, zmobilizowanego w sierpniu 1939 r., zmarłego we wrześniu podczas obrony Warszawy. Zapiski zawierają wzmiankę o wizycie u inż. Stefana Ossowieckiego, znanego w Warszawie medium i jasnowidza: Zofia nie wierzyła w śmierć swego brata Stefana, jasnowidz jednak nie widział go wśród żywych.

Spojrzenie wstecz ukazuje sytuację swojej rodziny przed I wojną światową – najpierw dobre warunki życia, duże mieszkanie na ul. Wilczej w Warszawie, przyjęcia dla krewnych i znajomych, podczas których do stołu zasiadało kilkanaście osób (m.in. Henryk Kawalski – śpiewak, aktor, generał wojsk rosyjskich Włodzimierz Leontiew), w ich salonie muzykowano, rodzice często wychodzili do teatru, operetki czy restauracji. W czasie Bożego Narodzenia dzieci dostały prezenty: młodsze dziewczynki lalki, Zofia – przybory do wyszywania, w związku z czym przeżyła rozczarowanie, bo wolała lakę. Autorka przybliża zażywane wspólnie rozrywki: spacery do Parku Ujazdowskiego, wyjazdy do Milanówka, Komorowa, letnisko w Otwocku, diabolo (zabawa zręcznościowa polegająca na obracaniu za pomocą dwóch kijków, połączonych ze sobą cienką linką, zabawki w kształcie klepsydry). Informuje, że później komplikacje spraw materialnych ojca spowodowały przeniesienie się Łęgiewiczów do Moskwy, dobrze wspominane przez autorkę (dobrobyt, duże mieszkanie, dużo gości; dzieci mają ubranka szyte przez krawcową; dobrze zaopatrzone sklepy), mimo że przeżyła tam początek I wojny światowej i rewolucję październikową. Opisuje postępujący spadek stopy życiowej Łęgiewiczów po I wojnie: starzejący się ojciec nie znalazł dobrze płatnego zajęcia; siostry musiały podjąć pracę; do 1941 r. (kiedy Krystyna wyszła za mąż) prowadziły wspólne gospodarstwo; rodzeństwo często spotykało się na obiadach niedzielnych organizowanych przez Zofię. Historia Łęgowiczów jest przedstawiona do 1980 r. – do śmierci Zofii. 

Ważnym wątkiem są choroby, z którymi autorka zetknęła się wcześnie: starsza siostra nosi gorset ortopedyczny, chodzi na wyczerpującą gimnastykę, cierpi bóle głowy, młodsza siostra wyszła z ciężkiej gruźlicy (autorka napomyka o cudownym, jej zdaniem, uleczeniu niechodzącej Lali w Częstochowie na Jasnej Górze). W 1930 r. ojciec umarł na cukrzycę –według autorki był niewłaściwie leczony przez dr. Grotta eksperymentalną metodą, która polegała na przyjmowaniu dużych dawek insuliny i ograniczeniu odżywiania. W 1932 r. matka zmarła wskutek zawału serca. Autorka jest przekonana, że choroby, z którymi zmagali się jej bliscy po II wojnie światowej (m.in. siostra Danusia z rakiem, Zofia z półpaścem), były spowodowane złymi warunkami mieszkaniowymi w nowym budownictwie. Próbuje wyrazić swoje emocje w okresie żałoby po śmierci Zofii – czuje się bezradna w obliczu zagadki życia i śmierci. Pamiętnikarka opisuje również kształcenie sióstr i braci, wzmiankuje w tym kontekście o pensji francuskiej w Moskwie i szkole Jakubowskiej. Zofia chodziła do tzw. platerówny (nie jest jasne, czy ukończyła tę szkołę), później – na kursy handlowe prowadzone przez Raczkowską. Bracia otrzymują dobre wykształcenie: gimnazjum i studia wyższe.