publikacje

Wróć do listy

1944–54. Wspomnienia

Tekst dotyczy tworzenia organów władzy komunistów na terenie ówczesnego powiatu pułtuskiego. Autorka bardzo aktywnie uczestniczyła w tym procesie, podobnie jak większość jej rodziny związana była z Polską Partią Robotniczą. Swoją relację zaczyna od momentu wyzwolenia Wyszkowa (4 września 1944 r.), gdzie mieszkała z matką i rodzeństwem (ojciec zmarł w 1940 r.). Jej starszy brat, dwudziestopięcioletni Konstanty Lonca, został członkiem tymczasowego Komitetu Powiatowego PPR i wiceprzewodniczącym Miejskiej Rady Narodowej. Jesienią 1944 r. razem uczestniczyli w organizowaniu Związku Walki Młodych w Wyszkowie. Z tekstu dowiadujemy się m.in., kto należał do ZWM, jaki był skład zarządu (jej brat Konstanty został jego przewodniczącym), jakie były ich zadania, jak wyglądały zebrania. W lutym 1945 r. Konstanty został zastrzelony przez członków podziemia niepodległościowego, ona zaś otrzymała propozycję objęcia jego funkcji. Autorka następnie opisuje przebieg posiedzenia Powiatowej Rady Narodowej z dnia 14 lutego 1945 r., w trakcie którego podjęto ważne decyzje m.in. dotyczące składu PRN oraz dokonano wyboru prezydium.

W lutym 1945 r. Marciniak wyjechała do Pułtuska, gdzie osiadła na stałe. Tam również uczestniczyła w powstaniu koła ZWM, a w celu zarobkowym podjęła pracę przy organizowaniu więzienia dla aresztowanych przez Milicję Obywatelską i Urząd Bezpieczeństwa. Do jej obowiązków należała obsługa administracji i kancelarii. Więzienie rozpoczęło działalność w czerwcu 1945 r. W listopadzie 1945 r. podziemie niepodległościowe zorganizowało napad na więzienie, którego celem było uwolnienie więźniów politycznych. Akcja się powiodła, autorka zaś tylko przez przypadek uniknęła śmierci.

Po tym zdarzeniu pracowników więzienia przeniesiono do innych zakładów. Marciniak pozostała w służbie więziennej do marca 1947 r. Potem, z polecenia Komitetu Powiatowego PPR, podjęła pracę w Starostwie Powiatowym na stanowisku kierownika referatu społeczno-politycznego. Zajmowała się sprawami stowarzyszeń i zgromadzeń, w tym innych grup narodowościowych i wyznaniowych. Jednym z jej głównych zadań było wystawianie tzw. opinii, czyli świadectw moralności, potrzebnych podczas ubiegania się o pracę. Autorka relacjonuje niektóre wydarzenia z tego okresu. W 1950 r., gdy zlikwidowano urzędy starostów i burmistrzów, została wybrana na stanowisko wiceprzewodniczącej Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Pułtusku. Praca i działalność polityczna zajmowały jej bardzo dużo czasu, kosztem rodziny, którą w międzyczasie założyła. Od ponad dwóch lat była mężatką i miała dwoje dzieci: córkę i syna. Po powrocie z urlopu po urodzeniu dziecka w 1951 r. została zaangażowana w skup zboża ogłoszony po wstrzymaniu dostaw z Zachodu. Do akcji propagandowej na wsiach skierowano kobiety. W 1952 r. w okresie kampanii przed wyborami do sejmu powierzono jej funkcję przewodniczącej Okręgowego Komitetu Frontu Jedności Narodu. Po pewnym czasie, przytłoczona nadmiarem pracy, poprosiła o zwolnienie jej z części obowiązków, co spotkało się z brakiem zrozumienia. Od tego czasu zaczęła być szykanowana przez współpracowników. We wspomnieniach opisuje te zdarzenia, które łącznie z kłopotami zdrowotnymi doprowadziły ją do podjęcia decyzji o odejściu z Prezydium PRN. Funkcję tę porzuciła 1 lipca 1954 r.

W ramach krótkiego epilogu autorka podaje kilka informacji o swoich dalszych losach. W 1956 r. zdała maturę, a potem ukończyła studium bibliotekarskie i Wyższą Szkołę Nauk Społecznych przy Komitecie Centralnym Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Nadal pracowała społecznie – w 1956 r. została przewodniczącą Komisji Weryfikacyjnej przy Komitecie Powiatowym PZPR w Pułtusku. W 1958 r. rozpoczęła pracę w aparacie partyjnym, przez 10 lat była sekretarzem ds. propagandy KP PZPR w Pułtusku. W 1973 r. przeszła na rentę, jednak kontynuowała pracę społeczną.

Autor/Autorka: 
Miejsce powstania: 
Pułtusk
Opis fizyczny: 
22 k. ; 30 cm
Postać: 
luźne kartki
Technika zapisu: 
maszynopis
Język: 
Polski
Miejsce przechowywania: 
Dostępność: 
dostępny do celów badawczych
Data powstania: 
Od 1982 do 1984
Stan zachowania: 
dobry
Sygnatura: 
1580/49
Tytuł kolekcji: 
Zbiór wspomnień na konkurs CRZZ związany z pracą w 40-leciu PRL (1982-84)
Uwagi: 
W ramach obchodów 40-lecia PRL, Rada Krajowa Związku Zawodowego Pracowników PZPR, wspólnie z Referatem ds. Działaczy Ruchu Robotniczego KC PZPR i Instytutem Ruchu Robotniczego ANS, zorganizowała wśród pracowników partii oraz emerytów i rencistów (byłych pracowników PZPR) konkurs na wspomnienia związane z ich pracą w 40-leciu ludowej ojczyzny. Data powstania tekstu szacunkowa. Informacje o autorce: https://rejestr.io/osoby/1450296/bronislawa-marciniak
Słowo kluczowe 1: 
Słowo kluczowe 2: 
Słowo kluczowe 3: 
Osoba, której dotyczy treść: 
Główne tematy: 
początki władzy komunistów w Polsce, Polska Ludowa, administracja terenowa PRL, aparat bezpieczeństwa, Związek Walki Młodych, Polska Partia Robotnicza, Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
Nazwa geograficzna - słowo kluczowe: 
Zakres chronologiczny: 
Od 1944 do 1973
Nośnik informacji: 
papier
Gatunek: 
pamiętnik/wspomnienia