publikacje

Wróć do listy

b.t. [W marcu 1940 roku…]

Autorka opisuje działalność  dawnych członków KPPW w czasie okupacji niemieckiej.

W marcu 1940 r. na Żoliborzu powstała grupa, składająca się z dawnych członków KPPW (m.in. Józef Balcerzak, Edward Bonisławski, August Bukowiecki, Kazimierz Grodecki, Józef Matysiak, Antonina Sokolicz-Merkel). Przyjęli oni nazwę „Stowarzyszeni Przyjaciół Związku Radzieckiego”, wierzyli, że gwarantem odzyskania przez Polskę niepodległości jest Związek Radziecki. Zebrania grupy odbywały się początkowo w domu Ireny Szczypiorskiej. W krótkim czasie powstawały koła o charakterze samokształceniowo-informacyjnym. Działacze Stowarzyszenia agitowali na rzecz Związku Radzieckiego – rozklejali naklejki, emitowali audycje radiowe, organizowali lekcje jęz. rosyjskiego, wydawali pismo „Do zwycięstwa”. W drugiej połowie 1940 r. kilku towarzyszy z grupy żoliborskiej zostało aresztowanych, co zahamowało prace (przestało wychodzić pismo „Do zwycięstwa”). Wkrótce jednak nawiązano kontakt z grupą „Sierp i Młot” i większość członków Stowarzyszenia Przyjaciół Związku Radzieckiego przeszła do tej organizacji. W wyniku współpracy zaczęło wychodzić pismo „Sierp i Młot”. Na przełomie 1940 i 1941 r. spotkali się delegaci organizacji o podobnej orientacji i utworzono Związek Walki Wyzwoleńczej. Atak Niemiec na ZSRR spowodował różne reakcje w łonie organizacji –z jednej strony strach przed ekspansją Niemiec, z drugiej zaś oczekiwanie na powitanie Armii Czerwonej. Niektórzy działacze zaczęli organizować pomoc dla jeńców radzieckich, przebywających w obozach pod Warszawę – paczki dostarczane do obozów, ukrywanie zbiegów, a także uporządkowanie grobów poległych żołnierzy Armii Czerwonej.

Oddzielny rozdział autorka poświęca tow. Kazimierzowi Grodeckiemu, który od 1918 r. był aktywnym działaczem ruchu rewolucyjnego, a w czasie okupacji od razu przystąpił do organizowania grup robotniczych opartych na sojuszu ze Związkiem Radzieckim (Stowarzyszenie Przyjaciół Związku Radzieckiego, Związek Walki Wyzwoleńczej). Szczególnie zasłużył się przy tworzeniu PPR. Współpracował z Marcelim Nowotko, Pawłem Finderem, Edwardem Bonisławskim, Franciszkiem Wawrzyniakiem. W wyniku zdrady Wawrzyniaka (sekretarza PPR na Warszawę) został aresztowany i powieszony w dniu 16.10.1942 r.

Szczypiorska podaje też listę innych działaczy, którzy zginęli w walce: m.in. Józef Balcerzak,Edward Bonisławski, August Bukowiecki, Adela, Józef i Krystyna Matysiakowie, Antonina Sokolicz-Merkel.

Autor/Autorka: 
Inny tytuł: 
Wspomnienia Szczypiorskiej Ireny
Miejsce powstania: 
s.l.
Opis fizyczny: 
mps., s. 45-49 luź.; ; 30 cm
Postać: 
luźne kartki
Technika zapisu: 
maszynopis
Język: 
Polski
Miejsce przechowywania: 
Dostępność: 
tak
Data powstania: 
2026
Stan zachowania: 
dobry
Sygnatura: 
1473/385/IV t.2, poz. 17; Mf 2611
Tytuł kolekcji: 
Akta Antoniny Sokolicz-Merkel
Uwagi: 
W 1955 r. w związku z 75. rocznicą urodzin Antoniny Sokolicz, Ministerstwo Kultury i Sztuki Departament Imprez Artystycznych i Obchodów zbierało materiały dotyczące jej życia i działalności. W prasie (m.in. w Ekspressie Wieczornym, Dzienniku Bałtyckim) ukazały się ogłoszenia z prośbą o nadsyłanie wspomnień i innych materiałów z nią związanych. Na podstawie zebranych materiałów prof. Michał Szulkin opracował pamiątkową broszurę, tytuł pracy: „Antonina Sokolicz” (wyd. Komitet Obchodu 75-Rocznicy Urodzin A. Sokolicz).
Słowo kluczowe 1: 
Słowo kluczowe 2: 
Nośnik informacji: 
papier
mikrofilm
Gatunek: 
inne