publikacje

Wróć do listy

Relacja Romany Narkiewicz-Jodko z zajść studenckich na USB w Wilnie w listopadzie 1931 r.

Relacja obejmuje wydarzenia z początku listopada 1931 r.; kontekstem opisywanych zdarzeń jest sytuacja, która miała miejsce na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Wówczas, w czasie wyraźnego podziału, jaki zapanował wśród społeczności studenckiej, na uczelni doszło do zamieszek i zajść o charakterze antysemickim. „Studenci chrześcijanie” żądali od kadry zmiany zasad przydziału preparatów prosektoryjnych. Oczekiwali, iż rozdzielane będą one według kryterium wyznania – przy wyraźnym podziale na „studentów Żydów” i „studentów chrześcijan”. Dotychczas tego rodzaju różnicowanie nie było praktykowane. W celu wymuszenia zmiany reguł przydziału organizowane były demonstracje i manifestacje, które z terenu Uniwersytetu przeniosły się na ulice miasta. Zajścia, przebiegające bez zgody władz uniwersyteckich, doprowadziły do konfrontacji grup studentów o sprzecznych interesach. W wyniku starć ranny został student pierwszego roku prawa – Stanisław Wacławski. W wyniku poniesionych obrażeń zmarł w szpitalu. 

Romana swoją relację rozpoczyna od informacji, że wracała z pogrzebu Wacławskiego. Wspomina, że powracający uformowali pochód oraz że w nim uczestniczyła. Na wysokości Pałacu Tyszkiewiczów kordon policji zablokował drogę studentom. Autorka podaje, iż nie słyszała, by policja wzywała do rozejścia się. Wkrótce – zgodnie z relacją autorki – nadjechała policja konna, która zaczęła rozpędzać gromadzący się tłum. Narkiewicz-Jodko wspomina o sytuacjach wykorzystywania przez policję przemocy fizycznej. W odpowiedzi „śpiewano >>jeszcze Polska nie zginęła<<”. Autorka relacjonuje, że jeden z policjantów uderzył ją  w rękę. Opis tego wydarzenia precyzuje: „a gdy powiedziałam – Wstydźcie się bić bezbronne kobiety" została uderzona gumową pałką w głowę. Relacja kończy się na informacji, że autorka nie pamięta służbowego numeru owego policjanta. 

Autor/Autorka: 
Miejsce powstania: 
Wilno
Opis fizyczny: 
3 k. ; 30 cm.
Postać: 
luźne kartki
Technika zapisu: 
maszynopis
rękopis
Język: 
Polski
Dostępność: 
dostępny do celów badawczych
Data powstania: 
1931
Stan zachowania: 
dobry
Sygnatura: 
F 175 ap. 1(I) A b. 605
Tytuł kolekcji: 
Akta dochodzenia wstępnego w sprawie zaburzeń studenckich w listopadzie 1931 r.
Uwagi: 
Tytuł nadany przez redakcję Archiwum Kobiet. Relacja spisana została przez jednego z sędziów Sądu Akademickiego. Protokołował prof. Iwo Jaworski
Słowo kluczowe 1: 
Słowo kluczowe 2: 
Data dzienna: 
19 lis 1931
Główne tematy: 
przemoc policji, demonstracje studenckie, pogrzeb
Nazwa geograficzna - słowo kluczowe: 
Zakres chronologiczny: 
1931
Nośnik informacji: 
papier
fotografia / skan
mikrofilm
Gatunek: 
relacja