Jadwiga Paszkiewicz opowiada o tajnym nauczaniu w czasie okupacji w Oszmianie. We wrześniu 1939 r. była w trzeciej klasie gimnazjum. Gdy wkroczyły wojska radzieckie, dyrektor Antoni Łokuciewski powiedział do uczniów, że choć nie ma już państwa polskiego, to uczyć się trzeba. Wkrótce został aresztowany, losy uczniów były różne. W czerwcu 1941 r. Oszmiana znalazła się pod okupacją niemiecką.
Pamiętnik Marii Sosnowskiej jest portretem pierwszych lat powojennej Oleśnicy i ówczesnej egzystencji na tzw. Ziemiach Odzyskanych, widzianych oczami przybyłej zza Buga nauczycielki. Autorka opisuje codzienną rzeczywistość w mieście – zniszczenia i początkowy chaos panujący po zakończeniu wojny: rabunki opuszczonych mieszkań czy trudności związane z powszechnym brakiem podstawowych produktów (żywności, opału). Pamiętnik ukazuje również w interesujący sposób przekrój społeczny i polityczny mieszkańców Oleśnicy.
Pamiętnik autorki z pierwszych lat osadnictwa w Bierutowie, dokąd przybyła po wojennej tułaczce i powrocie z obozu koncentracyjnego, dołączając do męża. Zapiski zawierają charakterystykę powojennego Bierutowa i warunków życia w tym czasie. Hakemer opisuje początkowy chaos, napływ kolejnych osadników i pierwsze próby organizacji życia, m.in. powstawanie szkoły, poradni lekarskiej i przedszkola.
Pamiętnik z początków osadnictwa na ziemiach zachodnich po drugiej wojnie światowej, podzielony na trzy części. W pierwszej Dąbrowska opisuje koniec wojny i towarzyszące temu wydarzenia: masową ucieczkę cywilów niemieckich przed zbliżającym się frontem Armii Czerwonej, wkroczenie wojsk radzieckich i swoją ucieczkę w stronę Kępna. Pamiętnik zawiera m.in.
Autorka opowiada o polskich instytucjach, istniejących w Poniewieży na Litwie. Zaczyna od dawniejszych czasów, czyli I poł. XVIII w. Wspomina o polskim kościele ufundowanym przez Krzysztofa Dąbskiego, starostę bernotańskiego. Oprócz kościoła był tam jeszcze klasztor pijarów i Kolegium oo. Pijarów. W czasie zaborów władze carskie zabrały budynki klasztorne na koszary, a w kościele urządzono cerkiew. Po odzyskaniu niepodległości przez Litwę, kościół zwrócono wiernym. Ludność polska kilkakrotnie budowała szkoły, które następnie były konfiskowane przez władze carskie.
Autorka krótko i rzeczowo opowiada o działaniach młodzieży szkolnej w Łomży w okresie okupacji sowieckiej po 17 września1939 r. oraz o późniejszych aresztowaniach w tym środowisku. Wejście wojsk radzieckich na terytorium Polski we wrześniu 1939 r. wywołało silne reakcje łomżyńskiej młodzieży, która przeciwstawiała się sowietyzacji kraju. Opór polegał na rozlepianiu afiszów i ulotek o treści patriotycznej i antysowieckiej, strajkach szkolnych w dniach rocznic i świąt państwowych (a także niektórych kościelnych), zakłócaniu przebiegu mityngów, zabaw, imprez sportowych.
Wspomnienie Justyny Wichlińskiej, działaczki i aktywistki społecznej, spisane przez jej córkę – Annę z Wichlińskich Drecką. Wichlińska już jako młoda dziewczyna pracowała społecznie, m.in. ucząc języka polskiego dzieci robotników rolnych na tajnych kursach. Po ślubie nadal była aktywna na terenie ówczesnego powiatu inowrocławskiego oraz w samym Inowrocławiu, założyła Towarzystwo Kobiet Pracujących, którego członkiniami były żony i córki włościan oraz robotników rolnych. W późniejszych latach udało się jej m.in.
Wspomnienie życia i działalności społecznej Ireny Targowskiej z Trzetrzewińskich to krótki opis jej najważniejszych aktywności, sporządzony przez Janinę Kolasińską. Autorka podkreśla obywatelską i społeczną działalność Targowskiej, nazywanej „Demokratką-Socjalistką” ze względu na szereg inicjatyw, którymi zasłużyła się dla Sandomierza i okolic – m.in. przyczyniła się do powstania kilku placówek oświatowych różnego stopnia i rodzaju, jak np.: Żeńskiej Szkoły Rolniczej, Szkoły Żeńskiej Filologicznej czy Męskiej Szkoły Rzemiosł.
We wspomnieniach autorka przenosi się do czasów sprzed pierwszej wojny światowej, do lat szkolnych, które spędziła na pensji w Kijowie, uczęszczając do polskiej szkoły. Polskie Gimnazjum Żeńskie w Kijowie Wacławy Peretjatkowicz było pierwszą w tym mieście szkołą średnią dla Polek i ewenementem – Peretjatkowicz udało się uzyskać zgodę na jego powstanie i obecność języka polskiego w nauczaniu (jako nadobowiązkowego).
Autorka opowiada o swej pracy katechetki w szkołach powszechnych w latach 1934-1939. W maju 1934 r. wstąpiła do Zgromadzenia Sióstr Pallotynek i jeszcze tego samego roku rozpoczęła pracę w Rajcy, Wołcy, Płużynach i kilku innych mmiejscowościach. Przygotowywała dzieci do pierwszej komunii. Często nauka odbywała się w domu jakiegoś gospodarza. W latach 1937-39 otworzyły Wileńszczyźnie nową placówkę apostolską w Zarankowszczyźnie, pow. Lida. Stamtąd chodziła do trzech szkół podstawowych: Żyle, Kudejsze i Gieranony.