publikacje

Wróć do listy

Relacja Estery Beller

Estera Beller opisuje przyjazd do getta w Sosnowcu. Po trzech miesiącach rozpoczęły się przesiedlenia i ciocia oddała ją do polskiej rodziny, która później porzuciła Esterę. Dziewczynka błąkała się po mieście, pomimo zakazów wchodzenia do pustych żydowskich domów, odwiedziła miejsce, gdzie wcześniej mieszkała. Zauważyła brak mebli, zniszczony piec i zerwane podłogi. Estera zgłosiła się na gestapo i powiedziała, że jej polskich rodziców wysiedlono, a ona została całkiem sama. Spędziła trzy doby w celi, a następnie ją przesłuchano.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Heleny Zalewskiej

Autorka opisuje swoje losy od momentu aresztowania przez Rosjan dn. 29 grudnia 1939 r. Najpierw spędziła trzy tygodnie w areszcie w Augustowie, potem przewieziono ją do więzienia w Grodnie. Tam była brutalnie przesłuchiwana. Zalewska opisuje warunki panujące w więzieniu i sposoby prowadzenia przesłuchań. Śledztwo trwało tydzień. Po sześciu miesiącach spędzonych w więzieniu razem z kilkoma innymi osobami, została przewieziona na stację kolejową, gdzie dołączyła do grupy więźniów, jadących w wagonach towarowych do Witebska.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia z zesłania na Syberii 1941-46

Autorka opowiada o zesłaniu jej rodziny na Syberię.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Marii Krzyszyckiej

Autorka w dość lapidarny sposób relacjonuje historię swojej rodziny, wywiezionej przez władze radzieckie w styczniu 1941 r. z Lubryczy k. Zamościa do Besarabii. Opisuje transport i warunki życia w Besarabii, dokąd dotarli w lutym 1941 r. Rodzina jednak nie pozostała tam długo. Podjęto decyzję o ucieczce. Wiosną 1942 r. rodzina ruszyła piechotą w drogę powrotną do kraju. Autorka opisuje tułaczkę: pobyt w łagrze w Mogilewie, głód, choroby, brud, pracę w kołchozach. Po kilku miesiącach dotarli do Rawy Ruskiej, gdzie zatrzymali się w klasztorze.

publikacje

Wróć do listy

Mój życiorys od r. 1940 do 1946 r.

Autorka opisuje los swój i rodziny od wywózki w głąb Rosji do powrotu do kraju. Mieszkała z rodzicami i dwoma braćmi w Młynowicach, pow. zborowski, woj. tarnopolskie. Dnia 10 lutego 1940 r. cała rodzina została wywieziona do Krasnouralska, obwód swierdłowski. Autorka opisuje przyjście żołnierzy radzieckich po nich do domu oraz trudy transportu. Na miejscu zakwaterowano ich w posiołku Chimik, w jednym pokoju z inną rodziną (trzynaście osób). Mieszkali razem dwa lata, dopóki tamci nie wyjechali do Kazachstanu. Starszy brat od razu zaczął pracować w kopalni.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Janiny Depty

Autorka opisuje wojenne losy rodziny Kozłowskich, która przed II wojną światową mieszkała w miejscowości Krugiel, pow. Kowel, (ob. Ukraina, obw. wołyński). W jednym domu mieszkało piętnaście osób, które bały się żołnierzy UPA, mordujących Polaków. 10 lutego 1940 r., w nocy przyszli Sowieci i przeprowadzili rewizję w całym domu, szukając broni. Rodzina została zesłana do Archangielska. Tam zamknięto ich w baraku, otoczonym drutem kolczastym. Pewien starszy pan powiedział im, że zostaną utopieni podobnie, jak wcześniej polscy żołnierze (rozbierano ich do naga i wpychano w przerębel).

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia z pobytu na Sybirze

Regina Rost opisuje swoje losy w czasie II wojny światowej. Przed wojną mieszkała z mężem (Stefanem Gutowskim) i dwiema córkami w Miszelmontach, pow. dziśnieński, woj. wileńskie (obecnie Białoruś, obw. witebski). Mąż walczył na wojnie i wrócił znad czeskiej granicy w listopadzie 1939 r. Pracował na poczcie w Stefanpolu jako naczelnik. Dnia 11 listopada 1940 r. został aresztowany przez NKWD pod zarzutem udziału w polskiej partyzantce. Żona przejęła po nim jego stanowisko. Jednak w czerwcu 1941 r. NKWD przyszło także po nią i dzieci i została wywieziona do Barnaułu.

publikacje

Wróć do listy

Życiorys Jadwigi Zofii Kassubé

Autorka urodziła się 14 maja 1924 r. w Rakowcu, pow. Lwów, w rodzinie nauczycielskiej. Szkołę średnia ukończyła w Starym Siole, gdzie od 1931 r. jej ojciec był kierownikiem tejże szkoły. W 1938 r. podjęła naukę w Państwowym Gimnazjum im. Królowej Jadwigi we Lwowie. We wrześniu 1939 r., ze względu na utrudniony dojazd, musiała naukę przerwać. Ojciec nie wrócił z wojny, zostały same z matką i starsza siostrą. Warunki były coraz cięższe. 13 kwietnia 1940 r. wszystkie trzy zostały wywiezione do Kazachstanu, do kołochozu Pachar w rejonie Dżurun, obłast Aktiubińsk. Mieszkało tam ok.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Janiny Rutkowskiej

Janina Rutkowska opisuje swoje losy. Dzieciństwo spędziła we wsi Buraki (obecnie woj. podlaskie), gdzie jej rodzice mieli duże gospodarstwo. Była to spokojna miejscowość składająca się z czterech równych sobie gospodarstw rodzin rdzennie polskiego pochodzenia (Poniatowskich, Tondryków, Dubowskich i ich – Krasowskich). Janina miała dwie starsze siostry: Lidię (ur. 1933 r.) i Janinę (ur. 1935 r.). Mieszkała z nimi także siostra ojca, Olimpia Krasowska. Autorka opisuje poszczególnych członków rodziny. W czasie wojny rodzina nie ucierpiała wiele, ojciec był poza powołaniem do wojska (ur.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Anny Dumary o matce Jadwidze Rutkowskiej

Autorka opisuje losy swojej matki, Jadwigi Rutkowskiej – córki Bronisławy i Józefa Krasowskich, którzy mieszkali na Kresach, we wsi Buraki koło Postaw. Po wojnie zostali uznani za tzw. kułaków i zmuszeni do opłacania coraz większych podatków. Gdy nie radzili sobie finansowo, skonfiskowano im budynki gospodarcze i inwentarz, dziadek autorki trafił do więzienia. Wkrótce aresztowano także babcię. Matka autorki, wtedy jeszcze nastoletnia, została pozostawiona w domu sama z siostrą. W kwietniu 1952 r. zostały deportowane do Kazachstanu.

Strony