publikacje

Wróć do listy

Pluton Łączności przy Dowództwie I Obwodu Armii Krajowej W-wa Śródmieście – Powstanie Warszawskie

Autorka tekstu opisuje powstanie warszawskie z perspektywy łączniczki. Felicja Bańkowska została wówczas przydzielona do Samodzielnego Plutonu Łączności przy Dowództwie I Obwodu Warszawa-Śródmieście. Zadaniem dwudziestoosobowej drużyny kobiecej była obsługa centrali telefonicznej i aparatu dowódcy obwodu oraz utrzymywanie łączności za pośrednictwem gońców z dowódcami rejonów, a także z poszczególnymi zgrupowaniami bojowymi na terenie Obwodu. Prawie wszystkie dziewczęta pełniły zarówno funkcje telefonistek, jak i gońców. Przez większość czasu centrala zlokalizowana była w budynku na ul.

publikacje

Wróć do listy

Składnica OPL w gmachu „Telkomu” przy ul. Nowogrodzkiej – wrzesień 1939 r.

Felicja Bańkowska w swoim tekście zrelacjonowała przebieg ostatnich dni sierpnia i pierwszych dni września 1939 r. w Warszawie. Autorka, jako harcerka należąca do tzw. Czarnej Jedenastki (XI WŻDH im. Zawiszy Czarnego przy gimnazjum i Liceum Haliny Gepner w Warszawie), została powołana rozkazem Komendy Pogotowia Harcerek wraz z grupą kilku dziewcząt z jej drużyny do służby w Centralnej Składnicy Obrony Przeciwlotniczej. Swoją służbę rozpoczęła 27 sierpnia w gmachu Urzędu Telekomunikacji na rogu ul.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienie Katarzyny Sytej z pobytu w obozie na Majdanku

Wspomnienie rozpoczyna się od okoliczności aresztowania autorki i osadzenia jej w obozie na Majdanku. 1 lipca 1943 r. Niemcy otoczyli wioskę, w której mieszkała, zabrano polskie kobiety i załadowano do wagonów towarowych tak, że nie miały one miejsca, by usiąść. W dalszej części pojawiają się szczegóły związane z warunkami obozowymi. Syta pisze o segregacji ludności w obozie i o wypadkach, gdy zabierane osoby już nigdy nie wracały.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Aliny Paradowskiej z pobytu na Pawiaku i na Majdanku

Relacja, pisana bez emocji, dotyczy aresztowania autorki i pobytu w więzieniu na Pawiaku. Alina Paradowska została aresztowana przez gestapo w Wesołej pod Warszawą 15 lipca 1942 r. i oskarżona o współudział w zabójstwie kolaboranta Zdzisława Chylińskiego przez organizację konspiracyjną, w której brał udział jej brat Bolesław. Pod koniec czerwca, po przyjeździe do Miłosnej, Paradowska dowiedziała się, że jej matka Władysława, babka Kazimiera Muszyńska, brat i dwanaścioro innych osób zostało aresztowanych. We wspomnieniach skupia się na dokładnym opisie wykonania wyroku na aresztowanych.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Zofii Orlickiej z pobytu w obozie na Majdanku

Zofia Orlicka trafiła do obozu 17 stycznia 1943 r. w grupie trzystu więźniarek z Pawiaka; obóz opuściła 17 września 1943 r. W relacji opisuje uciążliwy transport do obozu w wagonach towarowych, po pięćdziesiąt osób w każdym. Podróż trwała kilkanaście godzin przy temperaturze dwudziestu siedmiu stopni poniżej zera. Orlicka wspomina swoją niepewność związaną z tym, że nie wiedziała, gdzie ją wieziono. Dopiero w Dęblinie więźniarki dostały informację, że jadą do Lublina. Po przybyciu do obozu autorka została osadzona na polu piątym, w pierwszym baraku od wsi Dziesiąta.

publikacje

Wróć do listy

Narodziny szkoły polskiej na jednym ze szlaków uchodźców polskich w czasie II Wojny Światowej

Tekst opisuje powstanie  i działalność szkoły polskiej dla uchodźców w Iranie w latach 1942-47.  Emilia Świżewska, wówczas sierżant Wojska Polskiego, a przed wojną nauczycielka, obozowała wraz z wojskiem w Uzbekistanie w ZSRR, gdy przybył do nich dowódca, gen. Karasiewicz-Tokarzewski i w swym przemówieniu wspomniał, że w okolicznych kołchozach przebywają polscy uchodźcy, a wśród nich dużo dzieci i młodzieży, które często wałęsają się bezczynnie. Postanowiła namówić kolegów nauczycieli i zorganizować dzieciom opiekę.

publikacje

Wróć do listy

Produkcja piorunianu rtęci oraz granatów ręcznych w czasie okupacji niemieckiej 1939-1945 r.

Kazimiera Szyc-Lewańska opisała swój udział w konspiracyjnej produkcji piorunianu rtęci, stosowanego do wyrobu granatów ręcznych R-42, tzw. „sidolówek”. Był to jeden z materiałów wybuchowych spłonki detonującej w zapalniku P-42. Produkcja ta była zorganizowana przez pion techniczny Szefostwa Uzbrojenia KG AK, którego dowódcą był pułkownik Jan Szypowski, pseud. „Leśnik”. Produkcję granatów R-42 (w tekście znalazł się opis elementów granatu) rozpoczął w lutym 1942 r.

publikacje

Wróć do listy

Praca w Ruchu Oporu w czasie okupacji niemieckiej

Krystyna Szymańska, pseud. „Wiktoria", opisała swoją działalność konspiracyjną od jesieni 1941 r. do wybuchu powstania warszawskiego. Mieszkała wówczas na ul. Targowej w warszawskiej dzielnicy Praga. Zaczęła od prowadzenia kompletów z historii i geografii w zakresie szkoły podstawowej. W lipcu 1942 r. wstąpiła do organizacji WSK (Wojskowa Służba Kobiet) i odbyła kursy: ogólnowojskowy na ul. Stalowej oraz ochrony bojowej na ul. Ogrodowej 7 (w mieszkaniu państwa Czekalskich). Z dwiema z kursantek współpracowała do wybuchu powstania, tj. z Aliną Stępniewską, pseud.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienie Janiny Soldenhoff-Pakulskiej

Autorka opisuje dom rodzinny w Poznaniu, rodziców (ojciec Maksymilian - inspektor od ubezpieczeń, porucznik, Powstaniec Wielkopolski; matka Maria z domu Kałamajska - nie pracowała), rodzeństwo (siostra Maria i 2 braci - Antoni i Stanisław) oraz innych krewnych. O sobie wspomina, że należała do harcerstwa. Są tu opisy dni zwykłych i świątecznych (wigilia, imieniny ojca). Dnia 1 XI 1939 zaczęły się w Poznaniu masowe aresztowania inteligencji, znanych przemysłowców oraz Powstańców Wielkopolskich. Zabrano też jej ojca niby na przesłuchanie i ślad po nim zaginął.

publikacje

Wróć do listy

Kartka z pamiętnika

Część I stanowią autobiograficzne wspomnienia z czasów II wojny światowej, spisane w grudniu 1945.

Strony