publikacje

Wróć do listy

Relacja Miriam Robinzon

Miriam Robinzon opisała akcje likwidacyjne w getcie wileńskim. W październiku 1941 r. zlikwidowano „małe getto”, a jego mieszkańców zamordowano w Ponarach. Prawdopodobnie w jej relacji chodziło także o akcje przeprowadzane na terenie „dużego getta”. Autorka przypomina o próbach zorganizowania ruchu oporu przez młodzież związaną z organizacjami bundowskimi. Nie udało się im przeprowadzić zaplanowanych działań. Tekst zamyka opis selekcji poprzedzającej egzekucję.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Racheli Olszak

Relacja powstała w roku 1945, dotyczy wydarzeń z roku 1941. Autorka pobieżnie opisała prześladowania, jakim poddawana była ludność żydowska w Zarębach Kościelnych (powiat Kolno) po wkroczeniu wojsk niemieckich. Skoncentrowała się na morderstwach, rabunkach mienia, wyrzucaniu z domów i napaściach. Obszernie opisała masową egzekucję Żydów znajdujących się w Zarębach Kościelnych w sierpniu 1941 roku. Szczególny nacisk położyła na udział w krwawym wydarzeniu funkcjonariuszy granatowej policji.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Bronisławy Krakauer

13 marca 1943 r. Bronisława Krakauer trafiła do obozu pracy w Płaszowie. 6 sierpnia 1944 r. w grupie 7,5 tys. więźniarek została przewieziona do obozu koncentracyjnego Auschwitz. Opisała warunki życia w obozie. 10 września 1944 r. wywieziono ją do obozu pracy Stutthof. 23 września 1944 r. autorka znalazła się w obozie pracy w okolicach Królewca. Więźniarki dostały płaszcze, swetry, sukienki, bieliznę, pończochy, skarpety, drewniaki i chusty. Spały w porządnych barakach, miały własne łóżka i koce. Pracowały przy karczowaniu lasu i budowie drogi dla wojska. 21 stycznia 1945 r.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Leonki Gertler

Leonka Gertler opisała likwidację getta w Dębicy (lipiec 1942): transporty do obozu w Bełżcu i masowe egzekucje na terenie getta. Informuje o losach wielu znanych jej osób, niekiedy podaje ich imiona i nazwiska.

publikacje

Wróć do listy

Chcę żyć…

Róża Grünbaum opisuje wydarzenia z wiosny 1944 r. w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau. Najpierw określa swój stan psychiczny i emocje: przerażenie i zagubienie, zaznaczając, że jej największym pragnieniem była chęć przeżycia. Następnie przypomina o pobycie w obozowym szpitalu, któremu towarzyszył strach przed selekcją. W szpitalu poznała Greczynkę, nazywaną tak z racji urody, a także zakochanego w Greczynce więźnia (brak imion obojga). Jej znajoma nie znała alfabetu łacińskiego, dlatego korespondencja między zakochanymi przechodziła przez ręce Grünbaum.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Anny Terkel

Anna Terkel opisuje sytuację po zajęciu Tarnopola przez wojska niemieckie: „Niemcy ze znakiem trupiej główki” szukali w mieście zamożnych Żydów. Rabowali mieszkańców, gwałcili kobiety, również nieletnie, a także zabili więźniów politycznych. W Tarnopolu rozeszły się pogłoski, że Żydzi byli odpowiedzialni za masakrę dokonaną na „ukraińskich bohaterach”. W odwecie Ukraińcy zamordowali ok. pięciu tys. Żydów. Ofiary pogromu zostały pochowane w zbiorowym grobie, potem wydano pozwolenie na przeprowadzenie indywidualnych pochówków, za co rodziny musiały zapłacić.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Janiny Kroch

Janina Kroch opisuje sytuację Żydów po zajęciu Lwowa przez wojska niemieckie. Sporo miejsca poświęciła volksdeutschowi Robertowi Rupowi, który skonfiskował dużą część majątku Krochów i zaoferował rodzinie ochronę w zamian za pieniądze. Propozycja nie została przyjęta, lecz Krochowie musieli zapłacić za milczenie Rupa. Zdzisław Stroński, wiceprezydent Lwowa, pomógł zdobyć Janienie, jej matce oraz dziadkowi (Lucjanowi Kildwurnowi) „aryjskie papiery”.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Ilony Cukier

Ilona Cukier opisuje ostateczną likwidację krakowskiego getta, która rozpoczęła się 13 marca 1943 r.: selekcje, egzekucje, a także transporty do obozów zagłady (Bełżec,Treblinka, Majdanek) oraz do obozu pracy w Płaszowie. Pozostała część relacji jest poświęcona obozowi w Płaszowie. Autorka przypomina o niewolniczej pracy, głodzie, karach chłosty, rozstrzeliwaniu więźniów. Zapamiętała kilka egzekucji w obozie, m.in. powieszenie siedemnastolatka za śpiewanie rosyjskich pieśni i młodej kobiety za próbę ucieczki.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Soni Doktorowicz

Relacja z datą dzienną 14 lipca 1945, dotyczy okresu 1941-1944.

W relacji Autorka skoncentrowała się na działalności oddziałów partyzanckich na terenie dzisiejszej Białorusi. Najwięcej uwagi poświęciła grupom aktywnym w okolicach Mińska Białoruskiego.

Kobieta, początkowo pracująca "po aryjskiej stronie", nawiązała znajomości z ludźmi o przekonaniach komunistycznych. Wspierała ich wykonując różne rozkazy – przede wszystkim przekazywanie informacji i pełnienie roli przewodnika dla nowych rekrutów.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Tauby Gerszowicz

Relacja powstała w roku 1945, dotyczy okresu od 1943 do 1945 roku.

Autorka opisała transport z getta do obozu koncentracyjnego Stutthof, w którym znalazła się w roku 1943. Opisała panujące w obozie warunki, relacje między więźniarkami i traktowanie kobiet przez strażników.

Zrelacjonowała także przebieg selekcji i akcji mającej na celu wymordowanie przebywających na terenie obozu Stutthof dzieci.

Strony