publikacje

Wróć do listy

Na zesłaniu

Rodzina Stefanii Mikschick od pokoleń mieszkała we wsi Kujdańce, pow. Zbaraż, woj. Tarnopol. Tam rodzice posiadali gospodarstwo rolne. Mieszkańcy wsi byli narodowości polskiej i ukraińskiej. Kiedy 17 września 1939 r. do Polski wkroczyli Sowieci, nikt nie opuszczał rodzinnej wsi, sądząc, że pod panowaniem sowieckim będzie lepiej niż pod niemieckim. W nocy 10 lutego 1940 r. przyszło do ich domu trzech mężczyzn: jeden Sowiet w mundurze wojskowym i dwóch Ukraińców z ich wsi (Huryk i Karyczun).

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Danuty Preiss

We wrześniu 1939 r. został aresztowany autorki ojciec, kancelista w dyrekcji PKP. Od tamtej pory wszelki słuch o nim zaginął. Natomiast autorka wraz z matką i czworgiem rodzeństwa zostali wywiezieni do obozu ETK-27 w Kustanaju (Kazachska SRR, rejon Mendyga, wieś Dołbuszka). Nie wolno ich było zatrudnić. Rodzina przymierała głodem. Dzieci często żebrały. Danuta przez jakiś czas pracowała w kołchozie, potem w zakładzie reperacji traktorów.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Reginy Landau

Dokument z 1945 roku. Obejmuje wydarzenia z lat 1939-1942.

Relacja poświęcona sytuacji Żydów w Łańcucie i jego okolicach po wejściu do miasta wojsk niemieckich 22 września 1939 roku.

Autorka skoncentrowała się na przedstawieniu ogólnego położenia Żydów, przytoczyła też kilka sytuacji, których była świadkiem. Szczegółowo zrelacjonowała masowe egzekucje podając ich miejsc i przybliżone liczby ofiar. Opisała nie tylko wydarzenia z Łańcuta, ale i te, o których dowiadywała się jeszcze w okresie wojny, a które miały miejsce w okolicznych miejscowościach.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Leokadii Rudzkiej z zesłania na Syberię

Autorka opowiada o losach swojej rodziny zesłanej na Syberię w 1940 r.

publikacje

Wróć do listy

Pracowali, aż padli

Autorka opisuje swoje losy podczas II wojny światowej.

Przed wojną mieszkała z rodzicami i pięcioma siostrami w miejscowości Siemieńcz, pow. Buczacz, woj. Tarnopol. Rodzice przybyli tam jako osiedleńcy w 1930 r. Matka pochodziła ze Szczyrku, ojciec – z Bielska-Białej. Prowadzili sklep kolonialny. Jesienią 1939 r. zmarła matka.

publikacje

Wróć do listy

Janina Zacharewicz-Dyczewska

Autorka opisuje losy swojej rodziny podczas II wojny światowej. Jej wspomnienia zaczynają się od krótkiego zaprezentowania sylwetki rodziny: od początku lat 30. mieszkała z mężem w Suwałkach. Mąż, Walerian Zacharewicz, pracował jako urzędnik państwowy (był on sekretarzem w Komendzie Policji w Suwałkach), ona natomiast prowadziła dom. W 1939 r. mąż został powołany do wojska, a autorkę z synem, Mirosławem (urodzonym w 1933 r.), ewakuowano do Wołkowyska. Pod koniec miesiąca wróciła z synem do matki, do Augustowa.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Marii Fil-Zdanowicz

Maria Fil-Zdanowicz opisuje losy swojej siedmioosobowej rodziny, która w sierpniu 1944 r. została deportowana z Tuczap (obecnie obw. lwowski) w okolice Karagandy (Kazachska SRR, obecny Kazachstan). Przedstawia warunki transportu w wagonach towarowych bez prycz. W czasie miesięcznej podróży w głąb Rosji, gdy dojeżdżali do Uralu, zmarł ojciec autorki. Nie było możliwości jego pochowania. Radzieccy żołnierze wyrzucili ciało prosto z wagonu, na pożarcie dzikiej zwierzynie. Gdy skromne zapasy żywności się kończyły, zaczęto je oszczędzać, ale trudno było to wytłumaczyć głodnym dzieciom.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Kazimiery Chylińskiej z więzień sowieckich

Kazimiera Chylińska opisuje swój pobyt w więzieniach sowieckich. Została aresztowana wraz z matką w sierpniu 1940 r. w Rajgrodzie za ukrywanie funkcjonariusza Korpusu Ochrony Pogranicza, Buczy. Bucza prawdopodobnie wrzucił granat do klubu, w którym bawiły się różne „szumowiny”. W tym samym dniu aresztowano ok. sześćdziesięciu mieszkańców Rajgrodu (m.in. ks. Radwańskiego, Kazimierza Królikowskiego, Podowiczów, Leokadię Bieniewską, Janinę Cegiełkową, Perkowską oraz matkę i córkę Jabłońskie). Przetrzymywano ich kolejno w więzieniach w Rajgrodzie, Grajewie, Łomży, Baranowiczach i Mińsku.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia z deportacji mojej rodziny do ZSRR

Maria Marczuk urodziła się 3 kwietnia 1926 r. w Wołkowysku jako najmłodsze dziecko w rodzinie państwa Sietko-Sierkiewiczów. Ojciec był palaczem w parowozowni PKP. W domu było czworo dzieci. Gdy wybuchła II wojna światowa, autorka miała trzynaście lat. Po wkroczeniu armii radzieckiej do Polski zaczęły się aresztowania i deportacje na Syberię. Autorka pamięta zatrzymanie przez NKWD dwóch chłopców ze szkoły, harcerzy polskich, Zygmunta Dowgierta i Polkowskiego. Wywieziono ich później w głąb ZSRR. Rodzinę Sietko-Sierkiewiczów z początku omijały nieszczęścia. Starsze rodzeństwo było poza domem.

publikacje

Wróć do listy

List Wandy Wiśniewskiej do Janusza Przewłockiego

List kierowany jest do Janusza Przewłockiego z Komisji Historycznej Związku Sybiraków. Autorka usprawiedliwia swoje opóźnienie w nadesłaniu wspomnień. Tłumaczy, że musiała uzupełnić pewne dane, których jej brakowało. Wyjaśnia, że miejsce jej pobytu w Archangielsku nazywało się po rosyjsku Nowy Jol. Otrzymała też z archiwum archangielskiego potwierdzenie swojego pobytu. Napisała do Kotłasu z prośbą o potwierdzenie zesłania jej rodziny i o wydanie zaświadczenia o zgonie matki. Przysłano jej jednak dokumenty z błędami w nazwiskach i nazwach miejscowości.

Strony