publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Pelagii Juszkiewicz

Pelagia Juszkiewicz opowiada losy swojej rodziny podczas okupacji niemieckiej. Wychowała się we wsi Bronikowo, k. Leszna. Rodzice mieli dwanaście hektarów gospodarstwa i duży dom. W 1930 r. ojciec złamał nogę, a w konsekwencji zmarł, osierocając sześcioro małoletnich dzieci (najmłodszy brat miał trzy lata). W 1937 r. starsza siostra wyszła za mąż i opuściła dom. Wraz z mężem prowadzili sklep spożywczy. W styczniu 1939 r. starszy brat został powołany do wojska, do służby czynnej w łączności, w poznańskiej Cytadeli.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Zofii Kałużowej

W dokumencie autorka opisuje wojenne losy swojej koleżanki, Bronisławy Lewandowskiej, i jej rodziny. Bohaterka opowieści mieszkała przed wojną w miasteczku Uhnów (pow. Rawa Ruska, woj. lwowskie). W czerwcu 1939 r. wyszła za mąż za Tadeusza Nowaka, nauczyciela. Podobnie do wielu młodych osób w latach 30. XX w. nie mógł on znaleźć pracy w szkole, więc zgłosił się do wojska, aby pełnić służbę żołnierza zawodowego. Niebawem wybuchła wojna. Nowak, już jako porucznik, na krótko wrócił do domu, jednak zaraz po wejściu Sowietów do kraju został aresztowany. Zginął w Katyniu.

publikacje

Wróć do listy

Nalot. Wspomnienie Marii Jagiełło-Dangow

Maria Jagiełło-Dangow opisuje nalot bombowców na Warszawę tuż przed lub na początku powstania warszawskiego. Miała wtedy około szesnastu lat. Autorka wspomina, że niedługo wcześniej zdjęto jej gips z nogi i dopiero zaczynała chodzić. O świcie dnia nalotu obudził ją ryk nadlatujących samolotów. Rodzina w pośpiechu ubierała się, by udać się do wykopanego w ogrodzie schronu. Był to rów w kształcie litery E, według planu osoby, którą autorka określa jako „Czesław”. Następnie opisuje wygląd schronu i pobyt w nim oraz zachowania innych mieszkańców kamienicy.

publikacje

Wróć do listy

Elektrycy

Autorka opowiada o lecie 1942 r. Miała wtedy czternaście lat i mieszkała z rodziną w mieście Korzec na Kresach Wschodnich (Wołyń). Jej starszy brat, Rysiek, wpadł na pomysł krótkiego wyjazdu do Warszawy, co wymagało odpowiednich przepustek. Wiosną w miasteczku pojawiła się grupka mężczyzn, z którymi zawarł znajomość i liczył na ich pomoc. Byli to elektromonterzy, którzy zakładali telefony: Polacy, w różnym wieku, w większości pochodzący z Generalnej Guberni, niektórzy z Warszawy.

publikacje

Wróć do listy

Zapiski z umarłego miasta /3.10-20.10.1944 r./

Jest to rodzaj dziennika prowadzonego przez młodą dziewczynę w pierwszych dniach po upadku Powstania Warszawskiego. 3. Października Maria wraz z matką powróciły na chwilę do swego mieszkania, by zabrać najpotrzebniejsze rzeczy: pościel, bieliznę, dokumenty, trochę naczyń. Wiemy, że po ucieczce z Powiśla podczas Powstania tułały się aż do jego upadku. Po drodze zgubiły się z siostrami matki. W mieszkaniu zastały sąsiada, porucznika Jacka N., który gotował u nich zupę, bo jego piec dymił. Jego żona z rodziną wyjechała już do krewnych pod Warszawą.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Anny Jurkanis

Autorka opowiada o swojej i męża działalności w AK oraz o zesłaniu na daleką Syberię, na Kołymę. W tekście znajdują się wypowiedzi męża Anny, w których opowiada on o rozbiciu jego oddziału i aresztowaniu.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia historyczne

Autorka pisze o wydarzeniach historycznych z okresu II wojny światowej. O napaści Niemiec na Polskę we wrześniu 1939 r., o zniszczeniach wojennych, milionach ofiar, o okupacji i okrucieństwie SS. Wspomina o ucieczce rządu polskiego do Rumunii i potem powstaniu nowego rządu we Francji. O umowie Sikorskiego z Rosjanami i utworzeniu Armii Andersa, dzięki czemu udało się wyprowadzić tysiące Polaków zesłanych w głąb ZSRR. O Armii Berlinga. Pisze o bohaterstwie polskich żołnierzy walczących na różnych frontach, o Monte Cassino, o Lenino.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia z okresu stalinizmu

Anna Jurkanis opisuje swe losy jako ofiary stalinizmu. Została aresztowana 25 marca 1949 r. przez NKWD ze względu na działalność jej męża w AK. Mieszkała wtedy z rodzicami we wsi Przewałka k. Grodna. Była pewna, że mąż został złapany. Przewieziono ją do Grodna, gdzie poddano ją śledztwu. W tym czasie przetrzymywana była w szafie, potem w piwnicy. Po skończonym śledztwie trafiła do celi więziennej razem z Marią Romaniuk ze Szczuczyna. W tekście są opisy życia więziennego: skąpe wyżywienie, metody nawiązywania kontaktu z innymi więźniami.

publikacje

Wróć do listy

Halina Martin do Sonji Staar, 22.11.2005

List do dr Sonji Staar z Gedenkstätte Buchenwald (Mauzoleum w Buchenwaldzie). Autorka odpowiadała na list doktor Staar z 25 października 2003 r., w sprawie Mieczysława Lurczyńskiego. Staar pisała do niej w związku z poszukiwaniem informacji na temat więźniów obozu - artystów, którzy tworzyli w tych ciężkich warunkach. W 1999 r. ich muzeum prezentowało wystawę pt. „Leben. Terror. Geist” [„Życie, terror, duch”], na której zaprezentowano twórczość ok. 80 artystów i intelektualistów, którzy byli więźniami obozu Buchenwald. Wtedy nie mieli jeszcze informacji na temat Lurczyńskiego.

publikacje

Wróć do listy

Lurczyński

List do dr Alicji Niteckiej z Melrose (USA). Autorka odpowiada na ogłoszenie w „Dzienniku Polskim” z dn. 19.06.2003 r., w którym Nitecka pisze, że zamierza przetłumaczyć na język angielski niektóre prace Mieczysława Lurczyńskiego (1907-1992), malarza i pisarza, i w związku z tym poszukuje wszelkich informacji na jego temat.

Strony