publikacje

Wróć do listy

Relacja Gołdy Orlańskiej

Gołda Orlańska opisuje wysiedlenia ludności żydowskiej w Międzyrzecu Podlaskim i Białej Podlaskiej. W tym czasie autorka wraz z innymi osobami ukryła się w stajni i uniknęła wywiezienia do obozu koncentracyjnego. Potem ścięła włosy i w męskim przebraniu pracowała w obozie „Vineta” na przedmieściu Białej Podlaskiej. Na wieść o likwidacji obozu wróciła do getta w Białej Podlaskiej. Potem trafiła na Majdanek.

publikacje

Wróć do listy

Dziennik z 1944 (Warszawa-Praga)

Dziennik rozpoczyna się od informacji o wybuchu powstania w Warszawie. Larysa Zajączkowska-Mitznerowa zanotowała, że dowiedziała się o tym podczas rodzinnego obiadu, bardzo się ucieszyła i miała nadzieję, że okupanci zostaną pokonani. Autorka nadmienia, że Niemcy byli wówczas zdezorientowani i w obawie przed ofensywą sowiecką przygotowują się do opuszczenia miasta. Mieszkańcy Saskiej Kępy, biorąc pod uwagę możliwość wysadzenia mostów, masowo uciekali na lewą stronę Wisły, przerażeni przypuszczeniem, że front przejdzie przez prawobrzeżną część Warszawy.

publikacje

Wróć do listy

Historia jednego życia 1939–1945

Zofia Polanowska opisuje swoje pobyty w obozach pracy przymusowej podczas II wojny światowej i przeżycia z tym związane. Wspomnienia są próbą autobiografii; stanowią część dziejów pokolenia wojennego. Pośrednim celem jej tekstu było ujawnienie i upowszechnienie wiedzy o łódzkim obozie pracy, w którym przebywała. Dzięki informacjom Polanowskiej Instytut Pamięci Narodowej zweryfikował zgromadzoną dokumentację, ustalając, że w tym obozie działała szkoła z internatem.

publikacje

Wróć do listy

Wyjątki z pamiętnika pisanego po ucieczce z Oświęcimia

Spośród trzech umieszczonych w teczce tekstów relacja Wandy Patoczki ma najbardziej osobisty charakter. Autorka skupia się na przeżyciach związanych z uwięzieniem. Melancholijnie przywołuje czasy przedwojenne, zestawiając je z warunkami, w których znajduje się obecnie. Rozpamiętuje przeszłość i wspomina najbliższych. Stwierdza, że Bóg odwrócił się od uwięzionych w Auschwitz.

publikacje

Wróć do listy

Wyjazd z Oświęcimia

Halina Smoleńska opisuje ewakuację więźniarek i więźniów. Po długim pobycie w obozie narratorka zachwyca się widokiem lasów i pól, uświadamiając sobie, że zapomniała, jak może wyglądać szczęście. Więźniarki są transportowane w bydlęcym wagonie i nie wiedzą, dokąd zmierzają. Przez sześć dni pociąg stoi w tunelu; w tym czasie nikt nie dostarcza im jedzenia ani wody. Gdy docierają do celu, autorka po wyjściu z wagonu znowu widzi drut kolczasty i baraki.

publikacje

Wróć do listy

Apel oświęcimski

Na zasób składają się wspomnienia trzech więźniarek obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu: Wandy Patoczki, Haliny Smoleńskiej i Celiny Śliwińskiej-Neville, które spisały swoje teksty po wyzwoleniu. Wszystkie utwory odznaczają się walorami literackim, narracja jest zindywidualizowana, a opis życia w Auschwitz wielowymiarowy. W opowiadaniu Śliwińskiej-Neville zmarznięte więźniarki podczas nocnego apelu zaczynają się kłócić o to, którego dnia wypada Boże Narodzenie. Jedna z nich mówi, że w ich sytuacji to już nie ma żadnego znaczenia.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia z Powstania Warszawskiego

Zofia Kruszewska opisuje wydarzenia związane z powstaniem warszawskim na terenie Śródmieścia. W zapiskach koncentruje się na ucieczce z ogarniętej walkami Warszawy i swojej późniejszej tułaczce.

Wybuch powstania zaskoczył autorkę w trakcie wizyty u znajomej. Kruszewska podejmuje desperacką próbę powrotu do domu, w czasie której musi kryć się i chować, aby uniknąć zastrzelenia. Napotyka grupę powstańców, którzy pomagają jej przedostać się na ulicę Hożą. Autorka wspomina także wspólne śpiewy warszawiaków, które były formą wspierania powstańców.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Janiny Schiffówny

Janina Schiff opisuje prześladowania ludności żydowskiej w czasie okupacji niemieckiej w Tarnowie: spalenie synagog, wysiedlenia, transporty do obozów koncentracyjnych oraz utworzenie getta w 1942 r.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Małki Krajnowicz

Małka Krajnowicz opisuje utworzeniu getta we Włodawie. Poprzedziła ją akcja wysiedlenia, której celem było zwolnienie odpowiedniej liczby mieszkań. W dalszej części mówi o Żydach przywożonych do getta m.in. z Wiednia. Podczas drugiej akcji likwidacyjnej trafiła wraz z mężem do budynku kina, gdzie zgromadzono wszystkich Żydów. Udaje jej się przekupić wartowników i uciec. Nie zdołała wykupić męża, którego wywieziono do obozu w Sobiborze.

publikacje

Wróć do listy

Niemcy w Borysławiu

Nelli Liphart przypomina, że w Borysławiu (ob. Ukraina) doszło do pogromu, kiedy do miasta wkroczyły wojska niemieckie w lipcu 1941 r. Jej mąż ukrył się przed Ukraińcami i Niemcami w kanale, dzięki czemu przeżył. W czasie okupacji niemieckiej masowe egzekucje odbywały się w pobliskim lasie, ludność żydowska była wywożona do obozów zagłady. Autorka wraz z rodziną przebywała w getcie, potem trafiła do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau (1944). Następnie przebywała w obozie pracy przymusowej w Kratzau, gdzie doczekała wyzwolenia w maju 1945 r. W czasie wojny straciła całą rodzinę.

Strony