publikacje

Wróć do listy

Poezja wojenna i powojenna: wiersze Bogumiły Nadstazik

Wiersze nieprofesjonalnej autorki, stroficzne, z nieregularnymi rymami. Jednym z wątków poruszanych przez Bogumiłę Nadstazik jest liryczny powrót do krainy dzieciństwa i młodości – na Lubelszczyznę („Lublinianka”, „Gubernia”, „Moja ziemio”). Nie jest to rzut na miejskie tło przedwojennego regionu, lecz nostalgiczny wyobrażony powrót na wieś. W wierszach poetyckie opisy przyrody współgrają z obrazkami przedstawiającymi pracę na roli. Podmiot mówiący nie jest obserwatorem, tylko uczestnikiem, zdradza swoje chłopskie pochodzenie.

publikacje

Wróć do listy

Poezja powojenna: wiersz K. Melsztyńskiej

Wiersz stroficzny. Autorka skupia się na „polskim męczeństwie” w obozach koncentracyjnych, walce z okupantami i śmierci w komorach gazowych. W ostatniej strofie Melsztyńska – nadal w duchu dolorystycznym – podsumowuje, że Polaków uchroniło naród od zguby i „[n]a gruzach faszyzmu – [pozwoliło] wznieść Socjalizm”.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Fryderyki Bratspiel

Fryderyka Bratspiel opisała utworzenie getta we Lwowie (1941) i przesiedlenia ludności żydowskiej. W marcu 1942 r. rozpoczęła się akcja likwidacyjna, w której brali udział żołnierze niemieccy, Ukraińcy i policja żydowska. W tym czasie autorka ukrywała się wraz z matką, dziadkiem, siostrami i braćmi; część rodziny przeżyła. Autorka wspomina, że jej wuj zginął w obozie janowskim. Rodzice zdobyli dla niej „aryjską” metrykę urodzenia i opuściła getto. W pociągu została rozpoznana jako Żydówka i wróciła do getta. Za drugim razem udało się jej uciec. 

publikacje

Wróć do listy

b.t. [Liebe Stefa! Ich bin…]

Kolekcja kartek i listów pomiędzy Antoniną Sokolicz i jej siostrzenicą, Stefanią Lazarowicz, pisanych podczas pobytu Antoniny na Pawiaku w 1942 r. Korespondencja prowadzona jest w większości po niemiecku, częściowo tłumaczona na jęz. polski.

publikacje

Wróć do listy

b.t. [W marcu 1940 roku…]

Autorka opisuje działalność  dawnych członków KPPW w czasie okupacji niemieckiej.

publikacje

Wróć do listy

Ostatnie miesiące Antoniny Sokolicz

Autorka opisuje losy Antoniny Sokolicz od momentu aresztowania 28.04.1942 r. do jej śmierci w Auschwitz w grudniu 1942 r. Z tekstu dowiadujemy się, że Sokolicz prowadziła dziennik, w którym zapisywała swoje myśli prawie codziennie. Właśnie z tych zapisków (z września 1939 r.) wiemy, że przerażała ją myśl o przypadkowej śmierci, że wolałaby umrzeć w walce o lepszy, sprawiedliwszy ustrój społeczny. Autorka opisuje, jak Gestapo przyszło po Sokolicz do jej mieszkania. Początkowo udało jej się zmylić ich, jednak po kilku godzinach wrócili i zabrali ją.

publikacje

Wróć do listy

b.t. [Do Komitetu uczczenia pamięci Antoniny Sokolicz]

Autorka pisze o swej krewnej, Antoninie Sokolicz. Mieszkała z nią i jej mężem Ludwikiem Merklem (po wysiedleniu ich przez Niemców z Bydgoszczy) oraz ze swoją siostrą Jadwigą w Warszawie przy ul. Krasińskiego 10 [Żoliborz]. Okres okupacji był dla nich wszystkich bardzo trudny – najpierw choroba i śmierć matki Ludwika w 1940 r., a 3 miesiące później śmierć Ludwika  (w 1941 r.), którą Antonina przeżyła bardzo boleśnie. Nie przerwała mimo to swej działalności społecznej i politycznej.

publikacje

Wróć do listy

Antonina Sokolicz

Antonina Sokolicz urodziła się 13 czerwca 1879 r. w Szczerbowie, pow. łaski, woj. łódzkie w rodzinie Antoniego Chlewskiego i Elżbiety Marii z domu Gaernerów. Początkowo naukę pobierała w domu, potem była uczennicą 7-klasowej pensji prywatnej Jezierskiej w Łodzi, którą ukończyła w 1896 r. Po ukończeniu szkoły pracowała jako nauczycielka w prywatnych domach w Łodzi. Jednocześnie uczyła się w szkole dramatycznej znanego artysty dramatycznego, Kopcińskiego, którą ukończyła w 1899 r. Następnie wstąpiła do teatru.

publikacje

Wróć do listy

Fragment z wojny bolszewickiej

Tekst o olkuskim szpitalu zorganizowanym przez tamtejsze Koło Ligi Kobiet dla rannych w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r.

publikacje

Wróć do listy

Praca kobiet w walce o Niepodległość w Przemyślu

Helena Stieberowa, jako jedna z czołowych działaczek organizacji kobiecych w Przemyślu, opisała pracę kobiet w walce o niepodległość. W Przemyślu w 1909 r. powstał Związek Polek z Wincentą Tarnawską na czele. Organizacja ta pomagała powstańcom z 1863 r., prowadziła pracę oświatową, a także, jako pierwsza, zaczęła gromadzić fundusze na walkę o niepodległość. W 1912 r. przyjechał do Przemyśla Walery Sławek i zaprosił Tarnawską do współpracy w zbieraniu składek na polski skarb wojskowy. Praca początkowo przebiegała wśród szykan i kpin rodaków. W 1913 r.

Strony