publikacje

Wróć do listy

Chcę żyć…

Róża Grünbaum opisuje wydarzenia z wiosny 1944 r. w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau. Najpierw określa swój stan psychiczny i emocje: przerażenie i zagubienie, zaznaczając, że jej największym pragnieniem była chęć przeżycia. Następnie przypomina o pobycie w obozowym szpitalu, któremu towarzyszył strach przed selekcją. W szpitalu poznała Greczynkę, nazywaną tak z racji urody, a także zakochanego w Greczynce więźnia (brak imion obojga). Jej znajoma nie znała alfabetu łacińskiego, dlatego korespondencja między zakochanymi przechodziła przez ręce Grünbaum.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Anny Terkel

Anna Terkel opisuje sytuację po zajęciu Tarnopola przez wojska niemieckie: „Niemcy ze znakiem trupiej główki” szukali w mieście zamożnych Żydów. Rabowali mieszkańców, gwałcili kobiety, również nieletnie, a także zabili więźniów politycznych. W Tarnopolu rozeszły się pogłoski, że Żydzi byli odpowiedzialni za masakrę dokonaną na „ukraińskich bohaterach”. W odwecie Ukraińcy zamordowali ok. pięciu tys. Żydów. Ofiary pogromu zostały pochowane w zbiorowym grobie, potem wydano pozwolenie na przeprowadzenie indywidualnych pochówków, za co rodziny musiały zapłacić.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Janiny Kroch

Janina Kroch opisuje sytuację Żydów po zajęciu Lwowa przez wojska niemieckie. Sporo miejsca poświęciła volksdeutschowi Robertowi Rupowi, który skonfiskował dużą część majątku Krochów i zaoferował rodzinie ochronę w zamian za pieniądze. Propozycja nie została przyjęta, lecz Krochowie musieli zapłacić za milczenie Rupa. Zdzisław Stroński, wiceprezydent Lwowa, pomógł zdobyć Janienie, jej matce oraz dziadkowi (Lucjanowi Kildwurnowi) „aryjskie papiery”.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Ilony Cukier

Ilona Cukier opisuje ostateczną likwidację krakowskiego getta, która rozpoczęła się 13 marca 1943 r.: selekcje, egzekucje, a także transporty do obozów zagłady (Bełżec,Treblinka, Majdanek) oraz do obozu pracy w Płaszowie. Pozostała część relacji jest poświęcona obozowi w Płaszowie. Autorka przypomina o niewolniczej pracy, głodzie, karach chłosty, rozstrzeliwaniu więźniów. Zapamiętała kilka egzekucji w obozie, m.in. powieszenie siedemnastolatka za śpiewanie rosyjskich pieśni i młodej kobiety za próbę ucieczki.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Soni Doktorowicz

Relacja z datą dzienną 14 lipca 1945, dotyczy okresu 1941-1944.

W relacji Autorka skoncentrowała się na działalności oddziałów partyzanckich na terenie dzisiejszej Białorusi. Najwięcej uwagi poświęciła grupom aktywnym w okolicach Mińska Białoruskiego.

Kobieta, początkowo pracująca "po aryjskiej stronie", nawiązała znajomości z ludźmi o przekonaniach komunistycznych. Wspierała ich wykonując różne rozkazy – przede wszystkim przekazywanie informacji i pełnienie roli przewodnika dla nowych rekrutów.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Tauby Gerszowicz

Relacja powstała w roku 1945, dotyczy okresu od 1943 do 1945 roku.

Autorka opisała transport z getta do obozu koncentracyjnego Stutthof, w którym znalazła się w roku 1943. Opisała panujące w obozie warunki, relacje między więźniarkami i traktowanie kobiet przez strażników.

Zrelacjonowała także przebieg selekcji i akcji mającej na celu wymordowanie przebywających na terenie obozu Stutthof dzieci.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Sary Barasz

Relacja powstała w roku 1945, dotyczy pierwszej połowy tego samego roku.

Krótki tekst stanowi opis obozu pracy w Pruszczu Gdańskim (Aussenarbeitslager Praust bei Danzig, Lager Kochstedt). Był to podobóz Stutthof (Sztutowo), utworzony w roku 1944 na terenie lotniska wojskowego. Większość więźniarek wykonywała prace budowlane, inne uprzątały teren lotniska.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Gołdy Teichman

Gołda Teichman opisała obóz pracy przymusowej w Starachowicach, przede wszystkim selekcje i zbiorowe egzekucje. Z powodu zbliżającego się frontu wschodniego obóz był ewakuowany przez Auschwitz na terytorium Niemiec (do Ravensbrück, Malchow i Lipska).

publikacje

Wróć do listy

Relacja Beli Ajzykowicz

Bela Ajzykowicz opisała likwidację getta wileńskiego. Przekazała informacje dotyczące ofiar, deportacji, a także skoncentrowała się na emocjach towarzyszących tych wydarzeniom (strach, zagrożenie, rozłąka). Kolejna część relacji dotyczy obozów pracy na terenie dzisiejszej Estonii, w tym Azeri, Wiwikanji i Narwy. Ogólnie przedstawiła warunki życia i pracy. Autorka w 1939 r. miała osiem lat, w czasie likwidacji getta ok. dwunastu.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Fajgi Lewin

Fajga Lewin opisuje likwidację wileńskiego getta we wrześniu 1943 r. Autorka była deportowana do obozu pracy dla kobiet w Kaiserwald pod Rygą, potem wywieziona do ryskiego getto, następnie trafiła do obozu w Stutthof, a później do Bydgoszczy.

Strony