Wspomnienia z okresu okupacji, część I.

Tekst powstał pomiędzy rokiem 1961 a 1967, opisuje wydarzenia z okresu 1941-1945.

Autorka opisała grupę dywersyjną, powiązaną z działającą przed wojną Komunistyczną Partią Zachodniej Ukrainy, oraz akcje dywersyjne, w których brała udział lub o których słyszała. Zadania te wypełniała w okresie od 1941 roku, do swojego wyjazdu do Warszawy, który nastąpił na początku 1942 roku.

Test składa się z dwóch części, obejmuje lata 1939-1945, powstał w okresie od 1960 o 1961 w Thonon-les-Bains, we Francji.

Część I

Autorka spisała swoje wspomnienia w 1985 roku w języku angielskim. Tekst otwierają informacje dotyczące oblężenia Warszawy, w tym reakcje ludzi, przewidywania i nastroje panujące wśród warszawiaków. Irena sporo miejsca poświęciła opisowi śmierci jej pierwszego męża, który zmarł w szpitalu jesienią 1939 roku, w wyniku ran odniesionych w kampanii wrześniowej. W dalszej części wspomnień pojawiają się opisy dotyczące wprowadzana antyżydowskich praw i organizacji warszawskiego getta.

Autorka spisała wspomnienia po wojnie – adnotacja o miejscu powstania (Ramat Gan, dystrykt Tel Awiwu).

Tekst otwierają informacje o początku okupacji niemieckiej w Łodzi. Autorka poświęciła dużo miejsca organizacji getta oraz życiu w nim – warunki mieszkaniowe, głód, choroby, praca (resort krawiecki), konspiracyjne grupy młodzieżowe. Wspomniała deportację do Auschwitz oraz selekcję, którą sama przeszła, ale w której straciła rodzeństwo. Obszernie opisała także obóz pracy w Kudowie, do którego została wysłana z Auschwitz i w którym doczekała wyzwolenia.

Autorka opisała losy swoje i swojej rodziny, przebywającej w czasie okupacji w Łodzi. Tekst rozpoczynają informacje o początku wojny, okupacji, wprowadzeniu antyżydowskich praw i założeniu getta. Autorka poświęciła dużo miejsca warunkom życia w getcie – głód, choroby, epidemie, brak opału, przeludnienie, warunki mieszkaniowe, relacje międzyludzkie. Opisuje także zachodzące w getcie zmiany, takie jak zamykanie szkół czy pracę. Informuje o śmierci rodziców. Opisuje funkcjonowanie systemu dystrybucji żywności i kart żywnościowych.

Zapiski stworzone z myślą o przekazaniu ich dziecku Autorki. Cypora Jabłoń-Zonszajn rozpoczyna swoją narrację od likwidacji getta w Siedlcach (po tej akcji postanowiła uciec z getta z córką i oddać ją pod opiekę polskiej rodziny). Następnie przeszła do informacji o akcjach poszukiwawczych i obławach na Żydów ukrywających się „po aryjskiej stronie”. Tekst kończą informacje o utworzeniu małego getta. W pamiętniku znajduje się również relacja Maksa Bigelmana, Żyda, który uciekł z Treblinki i opowiadał o tym, co widział, chcąc ostrzec innych przed transportami.

Teczka zawiera opowiadania „Romans oświęcimski”, „A było ich tylko z milinów zagubionych dwoje”, „Na ile ocenił SS-man życie moje” i „Mała płaska”. Pierwszy z tekstów opowiada o związku Mali Zimetbaum z Edwardem Glińskim. Pozostałe dotyczą Autorki oraz osób, z którymi stykała się w obozie.

Historie zbeletryzowane, nie stanowią źródła faktograficznego, przedstawiają za to realia obozowe. Teksty pisane pod wpływem przeżyć w obozie i obserwacji obozowej codzienności.

Tygodnik pisany przez młodą Żydówkę ukrywającą się w warszawskich bunkrach i gruzach. Formuła gazety miała być z założenia satyryczna, tworzona dla „mieszkańców małego państewka”, jak autorka nazywa ludzi ukrywających się wraz z nią. Gazeta podaje zmyślone wiadomości, zawiera nieco wspomnień (np. z wycieczek po Polsce czy chodzeniu po górach), oraz informacji dotyczących życia w bunkrze. Do tych ostatnich zaliczyć można tekst  o „niesamowitym wynalazku” jednego z ukrywających się (schodku zbudowanym po to, by łatwiej dosięgnąć szpary, przez którą dawało się wyjrzeć na ulicę).

Autorka opisuje Warszawę w czasie kampanii wrześniowej i przygotowania do nadejścia armii niemieckiej (w tym sypanie wałów). Później przechodzi do opisu sytuacji Żydów warszawskich. Pisze o przesiedleniu do getta w 1940 roku, postawie mieszkańców Warszawy i przychylnym Żydom nastawieniu Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej. Opisuje także działalność Żydowskiej Samopomocy Społecznej.

Wiersz autorstwa Zofii Zawiszanki ku czci Wandy Gertz „Kazika”, jej przyjaciółki z czasów służby w Ochotniczej Legii Kobiet. Podmiot liryczny utworu z zachwytem opowiada o przyjęciu przez Gertz męskiej tożsamości na czas walk, mówi o „Rycerce-dziewczynie”, w której osobie stapiają się „męski honor żołnierza i godność dziewicy”. Wiersz składa się z trzech strof czterowersowych i posiada rymy krzyżowe.