publikacje

Wróć do listy

Opera polska w Łazienkach

Tekst Teresy Bieleckiej został wysłany na konkurs pt. „Warszawa moich wspomnień”, ogłoszony przez tygodnik „Stolica”. Autorka w tekście wspomina operę Straszny dwór, którą oglądała w przeddzień wybuchu II wojny światowej. Podziwia Łazienki Królewskie i zachwyca się kompozycjami Stanisława Moniuszki. W swoim opisie docenia scenografię, obsadę oraz orkiestrę.

publikacje

Wróć do listy

Moje przeżycia podczas powstania

Janina Nawrocka opisuje swój lęk przed niepewną przyszłością w czasach II wojny światowej. Nazywa hitlerowców „szatanem świata”; martwi ją wybuch powstania warszawskiego. W dalszej części tekstu autorka zapisuje pytanie skierowane do powstańców: „Szaleńcy! Coście zrobili?!”. W jej zapiskach pojawiają się emocjonalne relacje dotyczące bombardowań i walk toczonych na ulicach miasta. Autorka wraz z rodzicami zostaje umieszczona w obozie przejściowym w Pruszkowie, później - wywieziona w okolice Łowicza. W zakończeniu wspomnień Nawrocka odnotowuje śmierć matki i ojca.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia z powstania warszawskiego w 1944 r.

Autorka rozpoczyna swój dziennik od krótkiej informacji, że jej zapiski powstają podczas powstania warszawskiego. Odnotowuje ogólne zamieszanie, jakie panuje w mieście. Jej styl jest zdystansowany i pozbawiony emocjonalności: „Wracając idę najspokojniej ulicą Marszałkowską, nagle słychać strzały, kładę się na ziemi, koło mnie jedna z kobiet przewraca się i po chwili widzę ją leżącą w kałuży krwi. Na ogół jednak cisza”.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Raji Rajbman

Relacja z datą dzienną: 28-30 maja 1945. Obejmuje wydarzenia z okresu 1941-1945.

Relację otwierają informacje dotyczące utworzenia getta w Kownie. Autorka opisała proces tworzenia Judenratu, zanotowała też przemyślenia na temat organizacji. Pobieżnie opisała warunki panujące w getcie. Nieco więcej miejsca poświęciła przebiegowi kolejnych akcji likwidacyjnych, w tym akcji z marca 1943 roku, w wyniku której wymordowano znajdujące się w getcie dzieci.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Janki Kenigsberg

Relacja Janiny Kenigsberg została podzielona na części zatytułowane Arnstadt i Auschwitz. W pierwszej autorka opisuje wyjazd z siostrą do fabryki Siemensa w Arnstadt. Podawały się za Polki, lecz po denuncjacji Ukrainki wpierw przewieziono je na przesłuchanie do Weimaru, następnie wysłano do Auschwitz. W drugiej części Kenigsberg wspomina o sadystycznych nadzorcach i nadzorczyniach (Tauber, Dreksler).

publikacje

Wróć do listy

Relacja Amalii Bertgram

Relacja Amalii Bertgram składa się z trzech części (Kraków-Podgórze, SkarżyskoOświęcim) zapisanych na osobnych kartach. Pierwszy fragment zawiera informacje o rodzinie. Od 1941 r. przebywali w krakowskim getcie i niemal wszyscy zginęli (matka, ojciec, rodzeństwo, krewni). Po akcji likwidacyjnej autorka trafiła do obozu pracy w Skarżysku-Kamiennej. Towarzyszył jej syn, który uciekł z innego transportu. Autorka sądziła, że ich los został przesądzony, ale mimo wszystko miała nadzieję, że przeżyją. Była skłonna zrobić wszystko dla swojego dziecka.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Tauby Szmaragd

Dokument powstał w Łodzi w 1945 roku, opisuje wydarzenia z okresu od 1939 do 1945 roku.

Relację otwierają informacje o przeżyciach Autorki z getta łódzkiego. Kobieta skoncentrowała się na panujących w dzielnicy warunkach mieszkaniowych i żywieniowych. Opisała także lakonicznie wykonywaną przez siebie pracę – rozbiórkę domów.

Stosunkowo obszerny fragment dokumentu dotyczy okresu likwidacji. Autorka zapisała, że po szperze jej matka została wysłana do "sortowania ziemniaków na placu warzywnym". Sama pracowała w biurze Wydziału Transportowego, później zaś przy ewidencji.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Heleny Berman

Helena Berman musiała opuścić mieszkanie w Krakowie i tułała się po podkrakowskich miejscowościach. Opisała likwidację getta w Proszowicach. Wróciła na krótko do Krakowa, w lutym 1943 r. została aresztowana wraz z mężem i synem. Oskarżono ich o działalność antyniemiecką i podrabianie dokumentów. Mąż zginął, a jej syn popełnił samobójstwo w więzieniu. Autorka trafiła do Auschwitz i szczegółowo przedstawiła warunki życia w obozie.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Heni Rubinstein

Henia Rubinstein opisuje pobyt w obozie pracy przymusowej w Bodzechowie, jej matkę skierowano do kuchni, ojciec pracował poza terenem obozu. Autorka krótko wspomina o śmierci rodziców. Po ucieczce z obozu ukrywała się wraz z innymi zbiegami w szopie, którą podpalono. Następnie Rubinstein trafiła do obozu pracy w Ostrowcu Świętokrzyskim. W 1944 r. została wywieziona do Auschwitz, przebywała w baraku dziecięcym i poddawano ją eksperymentom pseudomedycznym. Przypomina o warunkach życia w obozie koncentracyjnym (apele, selekcje, głód).

publikacje

Wróć do listy

Relacja Elizy Weinheben

Eliza Weinheben opisuje sytuację ludności żydowskiej w Wiedniu w pierwszych miesiącach II wojny światowej. Wspomina o wysiedleniach Żydów austriackich i niemieckich do Generalnej Guberni i na Łotwę w 1941 r. Żydzi byli gromadzeni w budynkach szkolnych, a później wywożeni do Opola, Kielc i Łodzi. Autorka przedstawia warunki życia w ryskim getcie, a także w obozie pracy w Kaiserwald pod Rygą. W obozie uśmiercano słabych i niezdolnych do pracy więźniów za pomocą zastrzyków – jedni umierali w ciągu kilku godzin, inni poważnie chorowali, a większość konała w długich męczarniach.

Strony