publikacje

Wróć do listy

XXV-letni Jubileusz Babci

Eugenia Deskur rozpoczyna pisać wspomnienia 23 października 1967 r., w dwudziestą piątą rocznicę opuszczenia na zawsze Cholewianki (wieś w pobliżu Kazimierza Dolnego, gdzie autorka mieszkała od 1936 do 1943 r.), czyli dnia, kiedy została aresztowana przez gestapo za działalność w Związku Walki Zbrojnej.

publikacje

Wróć do listy

Fragment wspomnień

W dwóch listach do ZNiO, Leokadia Bagińska zawarła zarys swoich wspomnień z okresu II wojny światowej. Autorka wyraża chęć przesłania rozszerzonej wersji swoich przeżyć, jednocześnie akcentuje zaniepokojenie o własne bezpieczeństwo w sytuacji jej ewentualnego przekazania. Obawę tłumaczy pośrednio istniejącą sytuacja geopolityczną („niemogę bardzo się rozpisywać o przeżyciach w Pińsku. Tereny te należą obecnie do narodu zaprzyjaźnionego z Polską”) oraz faktem, że właśnie z powodu prowadzonych zapisków została zesłana na Syberię („pięć lat przebywałam za moje piśmiennictwo”).

publikacje

Wróć do listy

Relacja Marii Balinskiej z pracy przymusowej w Niemczech

Relacja Marii Balinskiej spisana w 1945 r. w Lubece, podczas kursu gospodarstwa domowego dla dziewcząt, w ramach zadanego wypracowania na temat pobytu w Niemczech. Dokument opisuje okoliczności wywiezienia autorki do Niemiec, warunki egzystencji i pracy przymusowej (czas pracy, zakres obowiązków w kuchni oraz jako służąca). Autorka najpierw pracowała wraz ze swoją rodziną na wsi, później sama w mieście. Balinska opisuje swoje relacje z niemiecką gospodynią, z którą się bardzo zżyły oraz swój nastrój, kiedy przebywała w Lubece i tęskniła za bliskimi, za polskim językiem.

publikacje

Wróć do listy

Mój pobyt w Niemczech

Relacja młodej dziewczyny, Zofii Chlebickiej, spisana tuż po wojnie w 1945 r., podczas kursu gospodarstwa domowego dla dziewcząt w Lubece, w ramach zadanego wypracowania pt. „Mój pobyt w Niemczech”.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Kazimiery Cieślakówny z pracy przymusowej na wsi w Niemczech

Relacja młodej dziewczyny, Kazimiery Cieślakówny, dotyczy pięcioletniego okres pracy przymusowej w Niemczech w czasie II wojny światowej i została spisana podczas kursu gospodarstwa domowego dla dziewcząt w Lubece. Autorka rozpoczęła swoją opowieść wspomnieniem pierwszego dnia w Niemczech, kiedy musiała sprostać nowym realiom. Cieślakówna ze swadą opisała narzucone jej obowiązki obejmujące ciężkie prace fizyczne i swoją radość zwiększającą się wraz ze zbliżającym się końcem wojny.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia o ojcu, Bolesławie Tyńskim

Spisane notarialnie wspomnienie Bożeny Czarneckiej o jej ojcu, Bolesławie Tyńskim, urodzonym w 1906 r., który był m.in. jednym z najmłodszych biorących czynny udział w walkach o Lwów – mając zaledwie 13 lat wstąpił w szeregi Orląt Lwowskich. Tyński był działaczem narodowym, brał udział w konspiracji. Czarnecka skupiła się przede wszystkim na faktach z tego zakresu, nie opisując życia rodzinnego. Tyński został aresztowany w 1940 r. (wtedy widzieli się po raz ostatni) i był przetrzymywany we lwowskim więzieniu aż do wejścia wojsk niemieckich w 1941 r.

publikacje

Wróć do listy

Relacja p. Walerii Drożdż

Relacja Walerii Droźdź (lub Drożdż), osadniczki na Ziemiach Odzyskanych, jest chaotycznym – przynajmniej dla niewtajemniczonego odbiorcy – zbiorem fragmentarycznych, niedatowanych notatek z pierwszych lat po zakończeniu II wojny światowej. Zapiski prowadzone były najpewniej wyłącznie na własny, prywatny użytek autorki, o czym może świadczyć choćby brak struktury narracyjnej. W dokumencie Droźdź wypisuje m.in. różne nazwiska, przy których czyni krótkie adnotacje (np. „Prządło – z zawodu nauczyciel – obłowił się, uciekł, szabrownik”).

publikacje

Wróć do listy

Relacja Janiny Duszy z pracy przymusowej w Niemczech

Relacja Janiny Duszy obejmuje jej losy po aresztowaniu w maju 1944 r. do wyzwolenia rok później – pobyt w obozach koncentracyjnych w Ravensbrück i Neubrandenburg. Autorka spisała swoje przeżycia tuż po zakończeniu wojny, podczas powojennego kursu gospodarczego dla dziewcząt w Lubece w 1945 r. Dusza w zwięzłym opisie, bardziej o charakterze faktograficznym niż osobistym, przedstawiła kolejne miejsca internowania, swój rozkład dnia i niewolniczą pracę (m.in. w fabryce).

publikacje

Wróć do listy

Relacja Genowefy Fabrykowskiej z pracy przymusowej na wsi w Niemczech

Relacja Geni Fabrykowskiej obejmuje czteroletni okres jej niewolniczej pracy podczas II wojny światowej. Autorka opisuje okoliczności trafienia do Rzeszy (miała wtedy 13 lat, jej rodzice zostali wywiezieni wcześniej) oraz charakter i warunki niewolniczej pracy na wsi u niemieckiego gospodarza: przemoc wobec przymusowych pracowników, głód i fizyczne wyczerpanie zbyt ciężką pracą. Wspomina również pierwsze oznaki nadchodzącego końca wojny – coraz częstsze bombardowania i ciężką „pod każdym względem” wiosnę 1945 r.

publikacje

Wróć do listy

Relacja M. Grabalskiej z pracy przymusowej na wsi w Meklemburgii

Autorka opisuje warunki życia i niewolniczej pracy na wsi podczas pięcioletniego przymusowego pobytu w Meklemburgii: Niemców, do których trafiła, swoje liczne obowiązki, niesprawiedliwe traktowanie, zmartwienia i nadzieje towarzyszące codziennym trudom. Relację kończy wspomnienie intensywnych nalotów w ciągu ostatnich miesięcy wojny.

Strony