publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia dotyczące uratowania żydowskiego lekarza z Butrymańc (pow. olicki, Litwa) i dzieci Wilhelma Finka, Benjamina i Renany

W pierwszej części autorka opisuje spotkanie w Tel Awiwie (w 1965 lub 1966 r.) z panem Menkinem, który był wujem Wilhelma Finka. Menkin obracał się w konserwatywnym środowisku i chrzest Wilhelma stanowił dla niego problem, z trudem przychodzi mu tolerowanie nieżydowskiej żony siostrzeńca.W dalszej części zbioru znajduje się list Wilhelma Finka do wuja z 30 maja 1965 r., w którym tłumaczy on powody swojej zażyłości z Polakami i Polkami, a także opisuje historię ocalenia, które zawdzięcza Marii Zagałowej i ciotce Ninie.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Joanny Siegman

Joanna Siegman opisuje przesiedlenie Żydów z Katowic do getta w Sosnowcu w 1940 r. i likwidację getta dwa lata później. Pokrótce przypomina o swoim pobycie w obozie pracy w Neustadt i bardziej szczegółowo o obozie w Grünberg, w którym była więziona od marca 1944 do stycznia 1945 r. Kobiety pracowały dwanaście godzin, a dzienne racje żywnościowe wynosiły 33 dkg chleba i ¾ litra zupy, dodatkowo 1 dkg masła lub 2 dkg margaryny. Po koniec stycznia 1945 r. do Grünberg trafiło ok. 2 tys. Żydówek z Auschwitz, a w lutym nastąpiła ewakuacja obozu w głąb III Rzeszy.

publikacje

Wróć do listy

Wywiad Zierer Edyty

Edyta Zierer ukrywała się z rodziną na tzw. aryjskich papierach w Wieliczce i Krakowie. Wskutek donosu Ziererowie trafili do krakowskiego getta. Autorka została wywieziona do obozów pracy w Bieżanowie i Płaszowie. Ostatni z obozów opisała dokładniej. Następnie trafiła do obozu pracy w Skarżysku-Kamiennej, gdzie pracowała w fabryce amunicji. Wyzwolenia doczekała w obozie pracy w Częstochowie.

publikacje

Wróć do listy

Wywiad ze samą sobą

Hela Honigman opisała likwidację getta w Będzinie. Została wywieziona do obozu w Gliwicach i pracowała w fabryce gumy. Znajomy więzień (Żyd pochodzący z Francji) pomógł jej w ucieczce tuż przed ewakuacją obozu na początku 1945 r. 

publikacje

Wróć do listy

Relacja Feli Foerstman

Fela Foerstman opisała wydarzenia po wybuchu II wojny światowej, m.in. kampanię wrześniową w okolicach jej rodzinnych Bełżyc (pow. lubelski) oraz napływ przesiedleńców z obszarów działań wojennych. Po zajęciu Bełżyc przez Niemców rozpoczęły się prześladowania i pogromy ludności żydowskiej. Utworzono getto, gdzie trafiali Żydzi wysiedleni z Lublina i Szczecina.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Eugenii Gutstadt

Eugenia Gutstadt opisuje początek wojny i okupacji: wkroczenie wojsk niemieckich do Radomia, prześladowania ludności żydowskiej, nakładane kontrybucje, utworzenie getta i powołanie Judenratu, a także akcje likwidacyjne w getcie. W 1943 r. ucieka z mężem i synem do Warszawy, ukrywają się po tzw. aryjskiej stronie.

publikacje

Wróć do listy

Pamiętnik Cypory Jabłoń-Zonszajn

Zapiski stworzone z myślą o przekazaniu ich dziecku Autorki. Cypora Jabłoń-Zonszajn rozpoczyna swoją narrację od likwidacji getta w Siedlcach (po tej akcji postanowiła uciec z getta z córką i oddać ją pod opiekę polskiej rodziny). Następnie przeszła do informacji o akcjach poszukiwawczych i obławach na Żydów ukrywających się „po aryjskiej stronie”. Tekst kończą informacje o utworzeniu małego getta. W pamiętniku znajduje się również relacja Maksa Bigelmana, Żyda, który uciekł z Treblinki i opowiadał o tym, co widział, chcąc ostrzec innych przed transportami.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Józefy Kodisowej z lat ok. 1870–1890

W pierwszej części zachowanego fragmentu Wspomnień (dotyczącej lat 1867–1881) autorka wraca pamięcią do dzieciństwa i wczesnej młodości spędzonych w majątkach dzierżawionych przez ojca. Opisuje represje popowstaniowe, które dotknęły jej rodzinę. Z dumą pisze o swoich pierwszych lekturach i domowej bibliotece ojca. Z sympatią wspomina Zofię Dobrowolską, która przybyła do ich domu jako nauczycielka, by pozostać w nim jako lubiana przez dzieci macocha. Opisuje pobieranie nauk na nielegalnych pensjach polskich i ponowny ślub ojca po śmierci pierwszej macochy.

Strony