publikacje

Wróć do listy

Relacja Joanny Ringel

Relacja Joanny Ringel została podzielona na trzy części. W pierwszej opisuje wyzwolenie obozu w Auschersleben przez wojska amerykańskie w kwietniu 1945 r. Autorka wspomina o opiece lekarskiej, jedzeniu i transporcie wycieńczonych i chorych więźniów. W części drugiej opowiada o obozach, w których przebywała: Płaszów, obóz na terenie krakowskiej fabryki Kabel, Bergen-Belsen i Auschersleben. Na terenie fabryki szmuglowano żywność i z tego powodu (a także prób ucieczki) karano śmiercią. Najdłuższą część trzecią Ringel poświęciła Bergen-Belsen i Auschersleben.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Anieli Gelbart na temat szpitala żydowskiego w Warszawie

Aniela Gelbart opisała wojenny okres działalności szpitala żydowskiego w Warszawie. Była lekarką w klinice neurologicznej przy Uniwersytecie Warszawskim. W listopadzie 1939 r. przeprowadzono czystkę w jej jednostce, usunięto członków personelu medycznego i pacjentów pochodzenia żydowskiego. Trafili do Szpitala Starozakonnych na Czystem. W styczniu 1941 r. oddział, gdzie pracowała, przeniesiono na Leszno, a w kwietniu na Stawki. Autorka wspomina o epidemiach tyfusu plamistego w getcie warszawskim. Od 1942 r.

publikacje

Wróć do listy

Zamknięta księga. Wspomnienia

Autobiograficzne teksty Krystyny Sarwińskiej-Ligęzy, podzielone na niewielkie rozdziały, obejmują okres od dzieciństwa do późnej starości autorki. Wspomnienia rozpoczynają się od opisu przyklasztornej szkoły, w której Sarwińska jako sierota spędziła wczesne lata życia. Autorka odkreśla, że lubiła lekcje muzyki oraz występy teatralne, nie lubiła zaś wakacji, podczas których dzieci pracowały w polu. Często modliła się o to, żeby matka po nią wróciła. Wojnę przeżyła w Warszawie, przy ul. Hożej, gdzie przewieziono sieroty z ośrodka w Kostowcu.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Leokadii Bachner

Leokadia Bachner uciekła z lwowskiego getta w kwietniu 1942 r. Pomogli jej w tym znajomi Polacy. Półtora roku ukrywała się we wsi Kaliki oraz w różnych innych miejscach. Autorka opisała losy innych Żydów: szantaże, denuncjacje i morderstwa. Wymienia nazwiska osób, które brały w tym udział, m.in. wójta Błożynowa, który lubił „strzelać do Żydów”.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Marii Kolonisty

Relacja Marii Kolonisty została podzielona na cztery części. W pierwszej (Majdanek, Lublin, St. Georgenthal) pojawiają się dane autorki i opis pobytu w getcie warszawskim – do 1942 r. Podczas kolejnej akcji likwidacyjnej Kolonista i jej mąż ukryli się w bunkrze wraz z siedemdziesięcioma innymi osobami. W kryjówce było światło i kanalizacja, nie brakowała wody ani żywności. Wskutek donosu jednego z Żydów wszystkich złapano i wysłano do obozu na Majdanku. Druga część (Majdanek) zawiera informacje o tym, co działo się po przybyciu transportu do obozu.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Estery Epsztejn

Estera Epsztejn opisuje getto w Łodzi i kolonię rolniczą w dzielnicy Marysin, którą zajmowała się jej organizacja syjonistyczna Djon Akiba. Działki zlikwidowano w marcu 1942 r. i autorka wróciła do getta, w którym nasilały się akcje likwidacyjne. Jej matka zmarła w lipcu 1942, a ojciec w zimie tego samego roku. W tym czasie podjęła decyzję o ukryciu dwunastoletniego brata na terenie Marysina, gdzie przebywała jej siostra. Na początku września 1942 r. w getcie trwała tzw. Wielka Szpera (z niem.

publikacje

Wróć do listy

Dzieje wojenne kpt. inż. Zygmuna Dyszlewskiego

Tekst jest wspomnieniem poświęconym losom wojennym kapitana lotnictwa Zygmunta Dyszlewskiego, brata autorki. Życiorys rozpoczyna się od przebiegu edukacji i uzyskania pierwszych wojskowych stopni przez Dyszlewskiego. Po wkroczeniu wojsk niemieckich do Brześcia kapitan przedostał się przez Rumunię, Jugosławię i Grecję na teren Francji, następnie ewakuował się do Wielkiej Brytanii z Gibraltaru. W trakcie bombardowań Liverpoolu Dyszlewski był drugim pilotem, bierze też udział w bitwie o Anglię.

publikacje

Wróć do listy

W cieniu twierdzy brzeskiej. Wspomnienia z czasów wojny

Wspomnienia Marii Dyszlewskiej rozpoczynają się od opisu rodzinnej fotografii z 1926 r. Autorka przypomina, że majątek Dyszlewskich w Józefowie na Białorusi został utracony wskutek zmiany granic po wojnie polsko-bolszewickiej, a jej ojciec, inżynier rolnictwa, zaczął pracować jako urzędnik w Grudziądzu. Zachorował i zmarł w 1927 r. i rodzina znalazła się w trudnej sytuacji życiowej. Wtedy z pomocą przyszedł brat matki, Władysław Plejewski, który był pułkownikiem saperów i stacjonował w Brześciu nad Bugiem.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienie z powstania warszawskiego

Halina Trembińska-Kurmanowicz opisuje przebieg powstania warszawskiego z perspektywy sanitariuszki i lekarki zaangażowanej w walki na Czerniakowie w zgrupowaniu Kryski (kapitana Zygmunta Netzera). Pierwszy dzień powstania jest pełen zamieszania, ludność cywilna, żołnierze Armii Krajowej i oddziały niemieckie przemieszczają się w różnych kierunkach. Autorka odnotowuje pierwsze zamachy na niemiecką policję. Na początku w rękach powstańców z Czerniakowa znajdują się ulice Solec, Rozbrat i Książęca.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Lei Akerman

Lea Akerman opisuje utworzenie getta w Kownie i powołanie Judenratu – jego przewodniczącym został dr Elkis, a zastępcą adwokat Gurfinkiel. Ojciec autorki był członkiem Judenratu. Akerman przypomina, że 20 sierpnia 1941 r. getto zostało zamknięte i warunki życia uległy pogorszeniu, Żydów wywożono do obozów pracy przymusowej, a ich mienie rekwirowano. 27 listopada 1941 r. na jednym z placów przeprowadzono selekcję. Część ludności żydowskiej trafiła do małego, a część do dużego getta. Policja żydowska i Judenrat pomogła ukryć ok. 2 tys. Żydów.

Strony