publikacje

Wróć do listy

Więźniarka Stutthofu – Cecylia Krzesińska

Relacja Cecylii Krzesińskiej dotyczy przede wszystkim jej przeżyć z II wojny światowej. Bohaterka opisała okupację Wilna, życie w getcie, dokąd trafiła wraz z matką i siostrą Dorą z dzieckiem. Ojciec po wybuchu wojny przedostał się do ZSRR. Po likwidacji getta znalazła się najpierw w obozie na Łotwie (Keiserwald), a w następnie Stutthofie (nr obozowy 48935) i podobozu w Krzemieniewie, gdzie przebywała w sumie półtora roku. Podczas likwidacji getta została rozdzielona z rodziną –matka, siostra i siostrzenica zginęły w Majdanku. Ojciec Krzemińskiej odnalazł się po wojnie.

publikacje

Wróć do listy

Udział kobiet-Polek w walkach o wolność podczas II wojny światowej

Pogadanka wygłoszona dla młodzieży Szkoły Podstawowej nr 84 im. Ruchu Obrońców Pokoju we Wrocławiu przy ul. Górnickiego 20, w której Janina Kita omówiła udział kobiet w walkach o wolną ojczyznę podczas II wojny światowej. Autorka ukazała wielowymiarowy charakter zaangażowania Polek i różne formy podejmowanej walki, nie ograniczając się tylko do żołnierek – wspomniała o nauczycielkach, łączniczkach, sanitariuszkach, spadochroniarkach i wielu innych kobietach aktywnie walczących z okupantem o wolną ojczyznę. Opisała także udział kobiet w Ludowym Wojsku Polskim i na innych frontach.

publikacje

Wróć do listy

Więźniarka Pawiaka, Gross-Rosen, Sachsenhausen

Autobiograficzna opowieść Aleksandry Starosty, w której przedstawiła swoje życie, koncentrując się przede wszystkim na tragicznych latach II wojny światowej, kiedy straciła dziecko, męża i zdrowie. Autorka zrelacjonowała swoje przeżycia m.in. z czasu okupacji oraz z pobytu w kolejnych obozach koncentracyjnych – opisując złe warunki egzystencji i swoją drogę do wolności. Opisała również powojenne lata i przeżycia. Dokument powstał w wyniku przeprowadzonego ze Starostą siedmiogodzinnego wywiadu. Wywiad przeprowadziła Antonina Hobler, spisała Janina Klawińsz.

publikacje

Wróć do listy

Sanitariuszka Wojska Polskiego – Halina Morska-Kościukowa

Halina Morska-Kościukowa w wywiadzie przeprowadzonym przez Antoninę Hobler opowiedziała o swoich korzeniach, życiu przed II wojną światową, działalności w Armii Krajowej i życiu powojennym. W czasie II wojny światowej cała jej rodzina, łącznie z ośmioletnim bratem, działała w AK. Morska-Kościukowa była sanitariuszką, przeszła też przeszkolenie wojskowe i awansowała do stopnia chorążej. Po zakończeniu wojny skończyła studia medyczne w Warszawie i pracowała w służbie zdrowia, m.in. w Cieplicach i Wrocławiu, gdzie osiadła na stałe. Opisała swoje zaangażowanie w walkę z okupantem oraz m.in.

publikacje

Wróć do listy

Członek ZWZ-AK, powstaniec Warszawy, więźniarka Auschwitz-Birkenau

Autobiografia Zofii Nowaczyńskiej. W faktograficznej relacji ukazuje ona swoje życie w porządku chronologicznym z emocjonalnym dystansem do przedstawianych zdarzeń. Nowaczyńska opowiada m.in. o latach II wojny światowej: konspiracyjnej działalności w okupowanej Warszawie i powstańczej rzeczywistości w 1944 r.  Wspomina również traumatyczne wydarzenia z Auschwitz, m.in. stratę dziecka, oraz swoje życie po zakończeniu wojny we Wrocławiu. Dokument powstał w wyniku przeprowadzonego z Nowaczyńską piętnastogodzinnego wywiadu. Wywiad przeprowadziła Antonina Hobler, spisała Janina Klawińsz.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Jadwigi Elżanowskiej z pobytu w obozie na Majdanku

Relacja dotyczy pobytu autorki na Majdanku w latach 1943–1944. Przez ponad dwadzieścia lat Elżanowska starała się wymazać z pamięci wszystko, co ją spotkało, dlatego też pisanie wspomnienia przychodzi jej – jak wyznaje – z wyjątkowym trudem. Być może ma to związek z formą – zwięzłą, w której pojawiają się krótkie zdania, bezemocjonalną. Autorka skupia się w swoim wspomnieniu na pracy i sposobach oporu wobec rozmaitych zakazów.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia lekarki

Stefania Perzanowska była twórczynią szpitala w obozie na Majdanku. Rozpoczyna swoje wspomnienie od wizyty po latach na terenie byłego obozu – widziała wokół zielone pola, na których rosły drzewa, tam gdzie wcześniej stały baraki mieszkalne. Relację wojenną zaś przedstawia w układzie chronologiczny – z grupą więźniarek z więzienia w Radomiu trafiła do obozu na Majdanku i niemal od razu zaangażowała się w tworzenie szpitala obozowego, ale pierwszy zabieg medyczny został przez nią wykonany jeszcze w baraku.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Anny Urleich

Anna Urleich przedstawia wydarzenia związane z pogromem ludności żydowskiej w 1941 r. w Złoczowie, dokonanym przez Niemców i Ukraińców. Wspomina, że przed wojną prawie połowę mieszkańców miasta (ogółem: piętnaście tys.) stanowili Żydzi. Wspomina o swoich emocjach: strachu, niepewności, poczuciu śmiertelnego zagrożenia. W zakończeniu informuje, że zamordowano ok. trzech tysięcy Żydów. Autorka uważała, że był to początek Zagłady. Wskutek pogromu straciła dwóch kuzynów, wujka i teścia. 

publikacje

Wróć do listy

Relacja Natalii Balickiej cz.4

Relacja obejmuje wydarzenia z lat 1939-1941.

Autorka rozpoczyna relację od informacji o wejściu wojsk Wehrmahtu do Kielc. Wspomina ona pustki na ulicach oraz to, że w tych pierwszych dniach na ulicach widać było tylko wojsko.

W dalszej części opisuje kolejne etapy tworzenia Judenratu i innych organów „samorządowych” dla ludności żydowskiej. Wspomina również brutalne elementy codzienności – upokorzenia, przemoc i tortury.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Rywki Akierman

Relacja Rywki Akierman obejmuje wydarzenia z lat 1939-1940.

Autorka wspomina, że po rozpoczęciu II wojny światowej nasilała się przemoc wobec ludności żydowskiej. Żandarmi „wpadali do mieszkania i bili ogromnie kijami i garnkami. Szczególnie wybierali sobie dla tych wypadów wieczory piątkowe”. Podaje nazwiska dwóch niemieckich żołnierzy, którzy bili ludzi do nieprzytomności, a czasem też zabijali – stali się oni  „postrachem ludności żydowskiej Bychawy”.

Opisy Akierman są szczegółowe i drastyczne, jednak nie wspomina o swoich emocjach: strachu czy przerażeniu. 

Strony