publikacje

Wróć do listy

Relacja Franciszki Presser

Franciszka Presser w czasie wojny wyprowadziła się z rodziną z Krakowa w okolice Bochni. Presserowie wielokrotnie zmieniali miejsca pobytu, według powtarzanej zasady: „kto będzie 50 km poza Krakowem, ten spokojnie przeżyje wojnę”. Towarzyszyli jej córka (syn we wrześniu 1939 r. został powołany do wojska), matka i rodzeństwo z rodzinami. Na wieść o utworzeniu getta w Bochni autorka zdecydowała się jechać do getta w Krakowie. Tam wkrótce potem rozpoczęła się akcja likwidacyjna, przeżyły Franciszka i jej córka. Presser pracowała w fabryce Schindlera na Zabłociu do jesieni 1944 r.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Janiny Pretzel

Janina Pretzel pracowała w warsztacie kuśnierskim, który został przeniesiony do obozu w Płaszowie. Autorka wspomina o brutalnym zachowaniu kierownika warsztatu Faklera i dodaje, że jego żona „była dobrą kobietą”, lecz „prawdopodobnie nie miała wpływu na męża”. 6 sierpnia 1944 r. została ewakuowana wraz z innymi więźniarkami do Auschwitz, a następnie w październiku do Weisskirchen (Weißkirchen-Kratzau / Bílý Kostel, ob. Czechy), gdzie pracowała w fabryce amunicji. 

publikacje

Wróć do listy

Relacja Marii Żak

Przed utworzeniem krakowskiego getta Maria Żak została przesiedlona z rodzicami i bratem do Rabki. Tam mieszkał jej szwagier, lekarz. Wspomina, że początkowo życie nie było uciążliwie, co zmieniło się w 1941 r. Ludność żydowska była grabiona, zaczęły się masowe egzekucje i deportacje do obozu zagłady w Bełżcu. Straciła wtedy wielu członków rodziny, w tym również rodziców. Autorka opisała m.in.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Salomei Flaumhaft

Relacja obejmuje wydarzenia z lat 1939-1943.

Autorka rozpoczyna od wspomnienia jeszcze sprzed wojny – opisuje dom rodzinny. Ojciec jej, był kolejarzem, więc wszyscy mieszkali w domu należącym do kolei. Po wybuchu wojny z domu rodzinnego, wraz z czternastoletnią córką, została przeniesiona na ulicę Floriańską w Krakowie. Wspomina, że wówczas, w 1941 roku, wiele osób żydowskich starało się przedostać do Związku Radzieckiego. Wspomina ona, że znała osoby, które zajmowały się pomocom osobom, które chciały się znaleźć po drugiej stronie granicy.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Zofii Skalskiej

Relacja obejmuje wydarzenia z lat 1942-1943.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Kazimiery Pregier

Kazimiera Pregier w czasie wybuchu wojny przebywała we Lwowie. Jej brat z rodziną ukrywał się w Warszawie po tzw. aryjskiej stronie. Pregierowa, posługując się „aryjskimi papierami”, wydostała się z lwowskiego getta, w Warszawie dołączył do niej mąż, który uciekł z transportu na Pawiak. Podczas powstania warszawskiego wraz z bratem i bratową opuściła dom na Bielanach i wszyscy znaleźli schronienie pod Warszawą. 

publikacje

Wróć do listy

Relacja Haliny Ingster

Halina Ingster pracowała w szopie w sosnowieckim getcie Po aresztowaniu w marcu 1943 r. została wywieziona najpierw do obozu przejściowego, a potem do obozu pracy w Gogolinie. Stamtąd w grupie ok. pięciuset kobiet trafiła do obozu w Gräben (Grabina).

publikacje

Wróć do listy

Relacja Ewy Borensztajn

Kiedy wybuchła wojna niemiecko-radziecka, Ewa Borensztajn mieszkała we Lwowie. W 1941 r. trafiła do getta, gdzie pracowała w zakładach Schwartza. Obawiając się o życie swojego dziecka, oddała je pod opiekę Polce, która zażądała więcej pieniędzy za milczenie. Borensztajn odebrała syna i chowała go podczas pracy. Szwagier polecił jej zaufane Polki w Warszawie (siostry Annę i Helenę Krajewskie), które za minimalną opłatę zaopiekowały się dzieckiem.

publikacje

Wróć do listy

Strona aryjska

Relacja dotyczy wydarzeń z lat 1943-1945.

Jest to zapis wspomnień kobiety ukrywającej wraz z mężem dużą ilość uciekinierów i uciekinierek z getta warszawskiego. Kaleta rozpoczęła od tego, że sam pomysł ukrywania podyktowany był współczuciem dla osób zmuszonych zamieszkiwać getto. Wspomina ona, że wraz z mężem przygotowali specjalny pokój i pomieszczenie piwniczne przystosowane do przebywania w nim grupy osób. Jak sama wspomina, dom ten, był bezpieczny, gdyż był częściowo zniszczony po bombardowaniach z września 1939 roku tak, że byli jedynymi osobami w nim mieszkającymi.

publikacje

Wróć do listy

Przeżycia w partyzantce

Estera Świerzewska opisuje getto w Mirze (ob. Białoruś), gdzie przebywała z matką. Uciekła stamtąd wraz z innymi, aby przyłączyć się do partyzantów. Oddziały nie były przychylne Żydom, z wyjątkiem jednostki, którą dowodził Józef Marchwiński, przedwojenny członek Komunistycznej Partii Polski, późniejszy mąż Świerzewskiej. Wśród jego ludzi było dużo Żydów, głównie z Nieświeża. Autorka opowiada o potyczkach i walkach toczonych w lasach. Informuje m.in., że polscy policjanci zastrzelili dwóch członków z ich grupy, ponieważ byli Żydami zbiegłymi z getta.

Strony