publikacje

Wróć do listy

Relacja Rosy Nass

Relacja dotyczy wydarzeń z roku 1944.

Wspomnienie zbudowane jest wokół wspomnienia o brutalności jednej z aufzeherek – Polki (podaje nazwisko).

Autorka rozpoczyna od wspomnienia przemocy wobec ciężarnej, romskiej kobiety z obozu w Płaszowie. Kobieta ta była przez nadzorczynię kopana po brzuchu. Relacja jest lakoniczna, pisana prostymi zdaniami.

Kończąc relację, Autorka wspomina, że poszkodowanych przez strażniczkę jest tak wiele, że nie jest w stanie wymienić wszystkich nazwisk i przypadków przemocy.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Sabiny Hollaender

Relacja dotyczy wydarzeń z 1943 roku.

Autorka skupia się w opisie na działalności przestępczej dwóch funkcjonariuszy żydowskiej służby porządkowej w Bochni.

Pierwszy z nich (podaje nazwisko) szczuł psem osoby przebywające na ulicach bocheńskiego getta po zmierzchu.

Drugi z nich (pojawia się nazwisko), wedle opisu Autorki, stosował przemoc fizyczną wobec osób przebywających w getcie. Hollaender zaznacza, iż nie zwracał on uwagi na płeć ani na wiek osób.

Relację kończy informacja o skrupulatnym przeszukiwaniu przez niego kryjówek w getcie bocheńskim.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Rozalii Spiss

Relacja dotyczy wydarzeń z lat 1941-1945.

Autorka rozpoczyna od opisu jednej z akcji wysiedleńczej z getta tarnowskiego. Wspomina ona o egzekucjach w sąsiadujących lasach Janówki. Pisze też o ciągłych łapankach i wysiedleniu ludzi do obozu w Bełżcu.

Opisuje ciągłe wysiedlenia i „łapanki”, których udaje jej się uniknąć.

Autorka wspomina swoją pracę poza gettem oraz możliwość ukrywania się w miejscu pracy (podczas łapanek w getcie) jaką daje jej pracodawca.

Relację kończy informacja o śmierci jej męża tuż przed wyzwoleniem.

publikacje

Wróć do listy

Trafiła kosa na kamień

Maszynopis stanowią beletryzowane wspomnienia Lancberg. W „Trafiła kosa na kamień” opowiada ona losy jednego z wychowanków. Opisuje również siebie – jako mądrą i rozważną wychowawczynię. Historię rozpoczyna informacja na temat chłopców zajmujących się segregacją rzeczy po osobach wysiedlonych z getta łódzkiego. Po pewnym czasie trafiają oni do Domu Dziecka w Łodzi, gdzie zaczynają psocić. Personel, łącznie z pielęgniarskim, nie ma pomysłu, w jaki sposób reagować na ich wybryki.

publikacje

Wróć do listy

Wysiedlenie dzieci

Wspomnienie dotyczy wydarzeń z roku 1942.

Autorka rozpoczyna wspomnienie słowami: „[n]astąpiła słynna szpera wrześniowa w 1942 r.”. Jest to opis akcji, która w getcie łódzkim była wymierzona w dzieci. Autorka pisze o przeraźliwym płaczu i krzyku kobiet chcących bądź to ukryć się wspólnie z dziećmi, lub też schować je same.

W dalszej części przywołuje tez wspomnienia dzieci z Domu Dziecka, w którym była wychowawczynią. W wypowiedziach pojawia się wiele strachu.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Estery Moszkowicz

Estera Moszkowicz opisała powstanie getta w Pabianicach i panujące tam warunki życia, a także późniejszą likwidację getta, podczas której zginął jej młodszy brat, natomiast matka trafiła „w agonii” do szpitala. Autorka została wywieziona wraz z siostrą do łódzkiego getta. Przypomina postać Chaima Rumkowskiego oraz działalność Judenratu. Po likwidacji getta w Łodzi Moszkowicz znalazła się w Auschwitz. Po pierwszej selekcji została przeniesiona do „obozu cygańskiego”. Wspomina o szykanach, biciu i znęcaniu się blokowych nad więźniarkami.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Kaliny Zamel

Po utworzeniu warszawskiego getta Kalina Zamel ukrywała się po tzw. aryjskiej stronie do 1942 r., potem wróciła do getta z powodu szantaży. Po zakończeniu akcji likwidacyjnej (sierpień 1942), wydostała się ponownie z getta na „aryjską stronę”. Wraz z mężem i synem zamieszkała w wynajętym mieszkaniu. W 1943 r., kiedy jej mąż został aresztowany, szukała innego schronienia.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Dory Rachel Romanowicz

28 sierpnia 1944 r. Dora Romanowicz została wywieziona do Auschwitz (wraz z ojcem, dwoma braćmi i siostrą). Opisała pierwszą selekcję w obozie. Potem trafiła do Freiburga, gdzie pracowała w fabryce amunicji, następnie skierowano ją do pracy w obozowej kuchni. Ze względu na zbliżający się front wschodni więźniarki ewakuowano do obozu w Mauthausen i ulokowano w romskiej części obozu. Autorka wspominała, że po wyzwoleniu „wielu Żydów chciałoby wrócić do Polski, ale boją się, że nie dostaną w Polsce mieszkań”. Oprócz niej wojnę przeżyła siostra i jeden z braci, reszta rodziny zginęła. 

publikacje

Wróć do listy

Relacja Sary Minc

Relacja dotyczy wydarzeń z lat 1939-1945.

Autorka rozpoczyna od informacji, że od 1942 roku pracowała wraz z córką w fabryce amunicji w Starachowicach. Przywołuje sylwetki strażników, opisuje warunki panujące w obozie.

Wspomina jak podczas likwidacji getta ostrowieckiego jeden z policjantów żydowskich (jej krewny) okrada ją z rzeczy pozostawionych na przetrzymanie Polakom poza gettem. W związku z kradzieżą nie stać jej na pomoc jej choremu synu, który „umiera po kilku tygodniach męczarni”.

Drugi z jej synów zostaje zabrany z transportem do Treblinki.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Racheli Kahan

Relacja bez daty. Dotyczy wydarzeń z okresu pomiędzy 1939 a 1944 rokiem. Tekst otwierają informacje na temat pobytu autorki w Krakowie latem 1939 roku. Po wybuchu wojny, postanowiła przedostać się do siostry, do Kołomyi, zajętej przez Rosjan. Po wejściu Niemców znalazła się pod opieką chrześcijańskich znajomych siostry, którzy zgodzili się udzielić jej i jej rodzinie schronienia. Kobieta odnotowała, że chciała dostać się do męża (przebywającego w Będzinie), lecz bała się przekroczenia granicy, co było zakazane.

Strony