publikacje

Wróć do listy

Moje przeżycia w czasie okupacji niemieckiej

Chawa Rozensztejn opisuje likwidację getta w Łomży 1 listopada 1942 r. Wówczas po raz ostatni widziała matkę. Autorka ukrywała się na wsi, pracowała w gospodarstwach rolnych. Wskutek donosów wielokrotnie zmieniała miejsca pobytu. Po tzw. aryjskiej stronie spotkała się z ojcem i ciotką. Jej ojciec, przeczuwając, że nie przeżyje wojny, poprosił jednego z wójtów, aby zapewnił bezpieczeństwo córce. Rozensztejn spotkała życzliwe polskie rodziny, które jej pomagały i ukrywały bezinteresownie.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Fajgi Szuster-Rozenblum

Fajga Szuster-Rozenblum opisuje zajęcie Jasionówki przez wojska radzieckie, a potem niemieckie, a także prześladowania Żydów przez miejscową ludność (pogromy, grabieże). W jesieni 1942 r. rozpoczęły się wysiedlenia Żydów w Jasionówce. Autorka uciekła z pociągu podczas transportu do obozu koncentracyjnego. Ukrywała się w Puszczy Knyszyńskiej. Podała nazwiska mieszkańców Podlasia, którzy denuncjowali Żydów i kolaborowali z Niemcami. 

publikacje

Wróć do listy

Relacja Józefiny Schepper-Modzowieckiej

Józefina Schepper-Modzowiecka opisała warunki życia w Auschwitz. Pracowała w grupie zajmującej się regulacją rzeki, wspomina kapo, niemiecką prostytukę, która znęcała się nad więźniarkami, a także wykorzystywała je seksualnie. Duża część relacji dotyczy relacji homo- i heterseksualnych w obozie koncentracyjnym. Autorka stwierdza, że czas w obozie zwalniał, a więźniowie dzielili się na optymistów i pesymistów. Pierwsi czerpali siłę do przeżycia po każdej przeżytej selekcji, drudzy sądzili, że nikt nie dotrwa do końca wojny. 

publikacje

Wróć do listy

Relacja Gieni Wileńskiej

Gienia Wileńska przebywała w getcie w Słonimiu wraz z mężem i synem, a potem znaleźli schronienie po tzw. aryjskiej stronie. Wileńska wykupiła syna, który miał być wysłany do obozu w Wołkowysku, a potem Baruch do końca okupacji ukrywał się przebrany za dziewczynkę. Wileńscy dołączyli się do partyzantów działających w okolicach Białegostoku. Autorka opisuje kilka akcji oddziału, najwięcej miejsca poświęciła walkom, podczas których zginął jej mąż. Po jego śmierci ukrywała się w Białymstoku i tam doczekała wyzwolenia.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Wiktorii Krell

Relacja obejmuje wydarzenia z lat 1939-1945.

Autorka rozpoczyna od przywołania wspomnień z początku wojny. Opisuje ona szczegółowo wydarzenie z grudnia 1940 roku, gdy z całej kamienicy zabrano mężczyzn do pracy przymusowej.

Wspomina, że gdy tylko pojawiła się koncepcja utworzenia getta w Krakowie, rodzina zdecydowała przenieść się do Swoszowic, gdzie utrzymywali się ze sprzedaży swoich rzeczy.

publikacje

Wróć do listy

Papiery aryjskie

Lorka Waszkowitzer rozpoczyna relację od przypomnienia o śmierci męża i konieczności przeprowadzki do getta na Podgórzu w Krakowie. Wraz z córką były w trudnej sytuacji, sprzedawały meble z domu, aby zdobyć pieniądze na jedzenie. Ich warunki życia poprawiły, gdy córka wyszła za mąż. Waszkowitzer wspomina, że wówczas rozpoczęły się szantaże ze strony szkolnych koleżanek i córka wyjechała do Warszawy. W dalszej części opisuje chorobę, wskutek której czasowo straciła wzrok. Po wyjściu ze szpitala nie mogła zrobić zakupów ani zejść do piwnicy po węgiel.

publikacje

Wróć do listy

Kryjówki, partyzantka

Helena Aussenberg opisuje prześladowania ludności żydowskiej, które rozpoczęły się na początku września 1939 r., po wkroczeniu Niemców do Radomyśla Wielkiego. Jej rodzinie brakowało pieniędzy, brat popełnił samobójstwo, a ona zaszła w ciążę. Aussenbergowie trafili do getta w Radomyślu. Podczas akcji likwidacyjnej Helena zdołała przedostać się na „aryjską stronę” wraz z matką i siostrą. Trudno im było znaleźć schronienie, tygodniami tułały się po lasach, spały pod gołym niebem.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Emilii Pachciarkówny

Emilia Pachciarek na początku okupacji niemieckiej zdobyła „aryjskie papiery”, w czym pomógł jej kolega z gimnazjum. Jednak wskutek denuncjacji musi uciekać ze Złotej do Działoszyc. Dołącza do Batalionów Chłopskich w Lasach Chroberskich, zostaje łączniczką. Poza nią w plutonie były dwie kobiety. Autorka opisała przebieg różnych akcji bojowych, wspomniała o współpracy partyzantów z Armią Czerwoną, a także o swoich obawach przed złapaniem i torturami. W 1944 r. Pachciarkówna została ranna i straciła nogę.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Zofii Sieńczak

Relacja dotyczy wydarzeń z lat 1939-1945.

Jest to najprawdopodobniej zeznanie mające służyć sprawie karnej. Autorka powołuje się na rozmowę przeprowadzoną ze spotkaną po wojnie żydowską sąsiadką. Sąsiadka ta, twierdzi, że najwięcej zła podczas okupacji ludność żydowska Glinian zaznała od burmistrza (podaje nazwisko). Opisuje dokonane przez niego grabieże i przywłaszczenia mienia Żydów.

publikacje

Wróć do listy

Szpital przy ul. Węgierskiej (o Drze Aleksandrowiczu)

Szpital przy ul. Węgierskiej (o Drze Aleksandrowiczu)

Relacja dotyczy wydarzeń z lat 1940-1945.

Autorka rozpoczyna od informacji o powstaniu w getcie krakowskim szpitala.

Relacja dotyczy sylwetki doktora Aleksandrowicza, lekarza z getta krakowskiego. Autorka opisuje ofiarną i bezinteresowną pomoc udzieloną jej siostrze. Wspomina jak Aleksandrowicz uratował ją dwukrotnie przed selekcją.

Wspomnienie ma zapewne służyć procesom, bądź być podstawą do przydzielenia Aleksandrowiczowi nagrody lub odznaczenia.

Strony