publikacje

Wróć do listy

Relacja Marty Bik-Wander

Marlena Bik-Wander za pośrednictwem dyrektora gimnazjum nawiązuje kontakt z księdzem, który wystawił jej metrykę urodzenia. Dzięki temu zdobyła kenkartę. Jej rodzice i brat mieli już tzw. aryjskie papiery. Rodzina wyjechała do Prokocimia i miejscowy ksiądz pomógł im znaleźć schronienie. Wskutek donosu wrócili do Krakowa. Ojciec po znalezieniu pracy mieszkał osobno. Autorka opisała dwa kolejne donosy i podała nazwiska denuncjatorów. W obu przypadkach przed aresztowaniem uratowały ją dokumenty zaświadczające o wyznaniu rzymskokatolickim. Po tych wydarzeniach wyjechała z matką do Lwowa.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Natalii Dresner

Tekst otwierają informacje dotyczące wydarzeń z listopada 1942 roku, kiedy to po śmierci męża i dzieci Autorka zdecydowała się opuścić Lwów. Zapisała, że przeniosła się do ukraińskiego księdza (w relacji imię i nazwisko – ksiądz mieszkał z żoną i dziećmi), który chciał bezinteresownie pomagać Żydom. Mieszkała na plebanii w Mostkach koło miejscowości Pustomyt, wykonywała obowiązki gospodyni. Po ośmiu miesiącach mężczyzna otrzymał anonim mówiący, że wiadomo iż przebywająca u niego kobieta jest Żydówką i zapowiadający donos.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Hindy Idowicz

Hinda Idowicz opisała getto tarnowskie – we wrześniu 1942 r. zginęło tam ok. 12 tys. Żydów, a 18 tys. wysiedlono, część z nich wywieziono do obozu zagłady w Bełżcu. W listopadzie getto zostało podzielone na getto A dla Żydów posiadających karty pracy i B dla osób niezatrudnionych, starszych oraz dzieci, gdzie przebywała autorka. Na początku września 1943 r. rozpoczęła się akcja likwidacyjna: selekcje, rozstrzeliwanie starców i dzieci, deportacje do obozów koncentracyjnych. Idowicz trafiła (wraz z siostrą) do obozu pracy w Płaszowie, a stamtąd do Auschwitz. W połowie stycznia 1945 r.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Brandly Fajn

Brandla Fajn opisuje wysiedlenie rodzin żydowskich z Lubomirki (k. Puław) do getta w Opolu Lubelskim. Jej rodzina (mąż, ojciec, kuzyni) uciekła i ukrywała się w pobliskich wsiach, a po donosach wszyscy skryli się w lesie. Potem znaleźli bezpieczną kryjówkę u chłopa, najpierw w jego domu, następnie w ziemiance. 

publikacje

Wróć do listy

Relacja Sali Zylberbaum

Relacja spisana 15 stycznia 1945 roku w Lublinie. Dotyczy wydarzeń z okresu od 1939 do 1944 roku.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Adeli Bay

Adela Bay przypomina o początkach niemieckiej okupacji Wilna. Oceniła, że w 1941 r. w mieście mieszkało ok. 80–100 tys. Żydów. Po zajęciu Wilna przez Niemców zmuszona była zamieszkać u obcych ludzi, którzy nie pozwalali jej korzystać z kuchni. Nie mogła wykonywać swojej pracy – przed wojną grała na pianinie w restauracji – ponieważ zabraniały tego nowe przepisy. Jej sytuacja finansowa bardzo się pogorszyła. Sporo miejsca poświęciła omówieniu antyżydowskich rozporządzeń (m.in. obowiązek noszenia łat, a później opasek, przesiedlenia).

publikacje

Wróć do listy

Relacja Grete Schultz

Grete Schultz opisuje przyjazd i etapy przyjmowania do obozu Auschwitz-Birkenau, gdzie trafiła w grupie stu dziewięćdziesięciu dziewcząt: selekcja, odbieranie bagażu i rzeczy osobistych, niszczenie dokumentów tożsamości, kąpiel, golenie głów, tatuowanie numerów. Autorka przedstawia warunki życia obozowego i przemoc wobec więźniarek. W zakończeniu wspomina o ewakuacji obozu 17 stycznia 1945 r.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Sonii Hersteil

Relacja obejmuje lata 1939-1942.

Autorka rozpoczyna od wprowadzenia w kontekst wojenny w Zatorze. Miasto to, należało do Rzeszy. Jej rodzice posiadali sklep, który już na początku wojny był cyklicznie rabowany. Hersteil wspomina, że rodzina utrzymywała się z części zwracanych długów i tego, co jeszcze udało się sprzedać. Wspomina ona również rabujących mieszkania żołnierzy niemieckich.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Sali Herman

Relacja dotyczy wydarzeń z lat 1941-1942.

Autorka rozpoczyna od wspomnienia mordu dokonanego na inteligencji stanisławowskiej w 1941 roku. Opisuje ona szczegółowo przebieg akcji. Wspomina również, że w połowie 1941 roku żołnierze ukraińscy dopuszczali się gwałtów. Opis jest jednak lakoniczny i nie wraca ona więcej do tego tematu.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Anny Keil

Anna Keil wspomina, że po wybuchu II wojny światowej jej rodzina nie uzyskała pozwolenia na dalsze przebywanie w Krakowie. Przeprowadzili się do Woli Duchackiej, po upływie roku wrócili do Krakowa i trafili do getta. Keil opisuje akcje wysiedlania – podczas jednej z nich zabrano jej siostrę. Mąż autorki był pracownikiem Judenratu i to uratowało ich oboje przed wywiezieniem. W 1943 r. dostała się (wraz z mężem) do obozu w Bieżanowie, a pół roku później do Płaszowa.

Strony