publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia z lat wojny 1939–1945

Maria Cierpińska opisuje losy swojej rodziny w latach 1939–1945, podczas okupacji radzieckiej i niemieckiej na Wileńszczyźnie. Omawia sytuację polityczno-społeczną w Wilnie, a także przypomina o polsko-litewskich konfliktach. Wspomnienia składają się z sześciu części i zostały ułożone chronologicznie. 

publikacje

Wróć do listy

Notatki z okresu Powstania Warszawskiego. Odcinek życia codziennego Pragi

Dziennik Zofii Charytańskiej zawiera relacją z życia w okupowanej Warszawie w latach 1944–1945. Autorka opisuje w nim mało znane fakty dotyczące powstania na Pradze z perspektywy mieszkanki dzielnicy położonej na prawym brzegu Wisły. Osobiste notatki stają się często pretekstem do poruszania spraw politycznych i rozważań na temat przyszłości Polski i Polaków. Charytańska dokładnie przedstawiła topografię przedwojennej Pragi.

publikacje

Wróć do listy

Poleski Czerwony Krzyż w moich wspomnieniach 1919–1961

Ewelina Jełowicka zdaje szczegółową relację z funkcjonowania szpitala na tyłach frontu w czasie wojny polsko-bolszewickiej i podkreśla znaczenie opieki medycznej w latach 20. XX w. na Polesiu. Zapiski miały być przyczynkiem do historii Szpitala Zakaźnego w Słominie, gdzie Jełowicka trafiła po rozwiązaniu szpitala polowego w Zakopanem w 1921 r. W nostalgicznym wstępie autorka przywołuje stepowy krajobraz Wołynia, który jest silnie skontrastowany z Podhalem.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Janiny Ring

Janina Ring w czasie powstania warszawskiego trafiła do obozu przejściowego w Pruszkowie, a stamtąd została wywieziona do Gross-Rosen. Autorka opisała warunki życia w obozie i pracę m.in w kamieniołomach. Potem przebywała w filii obozu Ravensbrück (Neubrandenburg), następnie w Berlinie, gdzie pracowała w fabryce żarówek i przy naprawach taboru kolejowego. Po wyzwoleniu opisała swoją drogę powrotną do Polski. 

publikacje

Wróć do listy

O świcie

Relacja dotyczy przesłuchania autorki w siedzibie gestapo przy al. Szucha w Warszawie. Została zatrzymana, ponieważ towaszyszący jej chłopiec miał „żydowski wygląd”. W tekście widoczne są ingerencje protokolantki Stefanii Beylin. Barwny styl jest patetyczny, m.in. porównanie, które znalazło się w zakończeniu: w czasie wojny lepsze warunki niż ludzie miały ptaki; nie widziały, że o świcie w siedzibie gestapo ginęli aresztowani.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Michaliny Janiszewskiej

Relacja Michaliny Janiszewskiej ma formę dialogu. Z rozmowy autorki ze Stefanią Beylin dowiadujemy się, że syn Janiszewskiej zginął we wrześniu 1939 r., mieszkała sama w Żółwinie (k. Podkowy Leśnej) i zdecydowała się zaopiekować trzymiesięcznym niemowlęciem żydowskim, które trafiło do niej za pośrednictwem znajomej. Dziewczynka urodziła się w 1942 r., została ochrzczona i otrzymała imiona Michalina Krystyna. Rodzice dziecka ukrywali się po tzw. aryjskiej stronie, zginęli podczas wojny. Janiszewska w 1945 r.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Chai Markiewicz

Chaja Markiewicz przebywała z rodziną w getcie warszawskim do 1940 r. Wraz z bratem Izaakiem (policjantem) hadlowali poza gettem, w Małkini zostali aresztowani i wywiezieni do Treblinki. Markiewicz uciekła z obozu, w ukrywaniu się po tzw. aryjskiej stronie pomagał jej Józef Wojciechowski. Autorka wspomina o próbie szantażu. Znajomy Wojciechowskiego zorientował się, że jest Żydówką i zażądał pieniędzy za milczenie. Autorka podała jego imię i nazwisko: „Trzeba mu się było opłacać. Mogłabym się teraz na nim zemścić, ale nie chcę”.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Reginy Fingier

Relacja powstała w Warszawie, w roku 1945, obejmuje lata 1939-1945. Autorka rozpoczyna swój tekst informacjami na temat Łodzi, by następnie przejść do opisu ucieczki z miasta i przedostania się do getta warszawskiego. Relacjonuje również swoją ucieczkę z getta (towarzyszyła jej bratowa) oraz aresztowanie, które nastąpiło w efekcie donosu. Regina wspomina egzekucję kobiety Następnie przeszła do opisu ucieczki z miasta i przedostania się do getta w Warszawie. Zrelacjonowała ucieczkę z getta (razem z bratową), oraz aresztowanie, jakie miało miejsce w efekcie donosu.

publikacje

Wróć do listy

Relacja Dory Szuster (II)

Dora Szuster opisuje getto w Bolechowie (ob. Ukraina): prześladowania ludności żydowskiej i grabieże mienia. W okresie od 28 grudnia 1941 do 6 stycznia 1942 r. Żydom zabierano m.in. futra, ubrania, żywność. Odbierano im domy i byli zmuszeni podpisywać umowy najmu mieszkań w getcie. 3 września 1942 r. rozpoczęła się (trzecia) akcja likwidacyjna. Autorka szczegółowo zrelacjonowała wydarzenia, wymieniła nazwiska ofiar, przypominając okoliczności śmierci znanych osób. Podała również nazwy fabryk, gdzie przymusowo pracowali Żydzi.

publikacje

Wróć do listy

Wspomnienia Zofii Kodis-Freyer

Zofia Kodis-Freyer spisywała swoje wspomnienia w wieku dojrzałym. Dysponowała wówczas pamiętnikiem matki, Józefy Kodis z Krzyżanowskich (1865–1940). Posiada również spuścizny swoich rodziców, w tym ich korespondencję z czasów ich pobytu w USA. Analizując pamiętnik matki i córki, można zauważyć wiele elementów wspólnych. We wspomnieniach Zofii widoczne jest przejęcie celu, dla którego podjęła się spisania wspomnień oraz struktury i zasad (jak pisanie pamiętnika z pozycji świadka dziejów). Zasadnicza część wspomnień zawiera historię najbliższej rodziny pamiętnikarki.

Strony